Türkiye Barolar Birliği Dergisi 148.Sayı

306 Hukuki ve Psikolojik Boyutuyla Gece Kavramı karakteristikler ve sosyal yaşam gibi faktörler de uykuya bağlı prob- lemler üzerinde etki gösterebilmektedir. 58 Tüm bu sağlık boyutları değerlendirildiğinde uyku-uyanıklık ve çalışma periyodları arasında oldukça sıkı bir bağ olduğu görülmekte- dir. Ancak unutulmamalıdır ki fiziksel sağlık koşulları, yalnız yaşam, yaş, kilo, cinsiyet, kronotip, psikopatolojiye sahip olma ve stres gibi daha birçok faktör hem iş hayatımız hem de sağlığımız üzerinde rol oynayabilmektedir. §3. GECE ÇALIŞMASININ MEYDANA GETİRDİĞİ OLUMSUZ ETKİLERİN ÖNLENEBİLMESİ YA DA TELAFİSİNE YÖNELİK TAVSİYELER Gece çalışmasının sağlık üzerindeki bu denli olumsuz etkileri, bunların nasıl telafi edilebileceği ya da hafifletilebileceği düşüncesi- ni de doğurmaktadır. Smith 59 , gece çalışması esnasında uyanık kala- bilmek adına; kafein tüketimi, kısa süreli uyuklama ve uyarıcı olarak modafinil kullanmanın semptomatik rahatlama sağladığını ifade et- miştir. Bunların yanı sıra akşam yapılacak kısa süreli bir uyku gece vardiyasındaki performansı artırıcı etki göstermektedir. Bu uykuyla birlikte yapılacak kafein tüketimi ise gece vardiyasındaki performans ve kabiliyetler üzerinde oldukça büyük bir etki göstermektedir. Smith ve ark.’nın ikinci bir önerisi ise sirkadyen ritmin tekrar düzenlenme- sinin bu çalışanlar üzerinde oldukça fayda sağlaması üzerinedir. Her ne kadar sirkadyen ritim değişime karşı inatçı bir yapı olsa da bunun gerçekleşmesi halinde gece çalışmasında verim sağlanmakta ve gün- düz uykusu mümkün olabilmektedir. Ayrıca vardiyaların değişim sürecinin çok yavaş yapılması ya da kalıcı hale getirilmesi sirkadyen ritim üzerindeki etkilerine bağlı olarak daha güvenli bir metot olarak değerlendirilmektedir. Benzer bir çalışmayı Santhi 60 yapmıştır. Akşam uykusu almanın ilerleyen saatlerde yapılan çalışma sırasında olumlu etkiler gösterdiği, bunu homeostatik basıncın düzenlenmesi yoluyla gerçekleştiği açık- 58 van de Ven/van der Klink/Vetter/Roenneberg/Gordijn/Koolhaas/de Looze/ Brouwer/Bültmann, 2016. 59 Smith/Fogg/Eastman, 2009. 60 Santhi/Aeschbach/Horowitz/Czeisler, 2009.