Türkiye Barolar Birliği Dergisi 148.Sayı

307 TBB Dergisi 2020 (148) İştar CENGİZ / Uğur ERSOY / Alper KÜÇÜKAY lanmıştır. Çalışma öncesi kısa uykular, adeta kafein tüketimi ve parlak ışık etkisine benzer etkiler meydana getirerek bilişsel bozulmaları iyi- leştirici melatonin hormonunun salgılanmasını artırmaktadır. Işık terapisi, melatonin takviyesi, uyku-uyanıklık zamanının ayar- lanması gibi kronoterapiler uykuyu düzene sokma konusunda denen- miş metotlar arasında yer almaktadır. Ayrıca depresyon, insomnia gibi bazı psikolojik bozukluklara yönelik düzenlenen bilişsel davranış- çı terapiler de uyku problemleri açısından katkı sağlayabilmektedir. 61 Eastman 62 da gece çalışanları üzerinde uygulanan parlak ışık tedavile- ri hakkında araştırmaları bulunmaktadır. Bu araştırmalarda sirkadyen ritim evrelerindeki değişimlere daha rahat adaptasyon sağlanabilme- si için uygun fiziksel ortam, gürültü ve ışık gibi değişken faktörlerin kontrol altında tutularak gece çalışanları üzerindeki etkileri gözlen- miştir. Özellikle ışık tedavisi uygulanan gece vardiyası çalışanlarının iş performansı, yorgunluk ve uyku kalitesi ölçütleri anlamlı düzeyde ve pozitif yönde değişim göstermiştir. Çalışma ortamındaki koşullar ve psikososyal çevrenin çalışanla- rın psikolojik sağlığı üzerindeki etkileri bilinmektedir. Bu etkenlerdeki olumsuzluklar psikolojik stres kaynağı olarak görülmektedir. Bu bağ- lamda, hem iş kazalarını ve meslek hastalıklarını önleme hem de ça- lışanların iyilik halini artırmak adına çalışanlara özgü iş sağlığı prog- ramları düzenlemek faydalı bir yaklaşım olarak göze çarpmaktadır. 63 Vardiya zamanı ve sürelerine uygun iş yükü planlamalarının yapıl- ması, çalışanları daimi gece vardiyasında tutmamak, iş şartları müm- künse sabah 07.00 öncesinde iş başı yapılmaması, vardiyaların azami on iki saat olarak belirlenmesi, zahmetli, monoton, tehlikeli ve riskli işlerde vardiyaları sınırlamak, düzenli iş molalarına imkân verilmesi, iş yeri ısısı ve aydınlatmalarının çalışanlara uygun ve yeterli miktar- da olması ve gece çalışanları için ücretsiz sağlık taramaları sağlanması gibi birçok tavsiyeler de konu ile ilgili olarak sunulmaktadır. 64 Bunlara ek olarak çalışanların sağlıklı yaşam tarzı benimsemele- rinin verimli iş performansı göstermeleri üzerindeki etkileri göz ardı 61 Foster/Kreitzman, 2014. 62 Eastman/Boulos/Termam/Campbell/Dijk/Lewy, 1995. 63 Salas/Quezada/Basagoitia/Lic/Herrera/Parra/Muñoz/Weigl/Radon, 2015. 64 HSE, 2006.