Türkiye Barolar Birliği Dergisi 148.Sayı

361 TBB Dergisi 2020 (148) M. H. Mustafa BEKTAŞ / Talip ALAN Sözleşme’nin yorumlanması ve uygulanmasından kaynaklanan bir uyuşmazlığın söz konusu olduğu bu dava bakımından, davanın her iki tarafının, Protokole taraf olmaları sonucu Divana zorunlu yargı yetkisi tanıdıkları görülmektedir. Fakat ABD bu hususta Diva- na bir ön itirazda 35 bulunarak Divan’ın yetkisini reddetmektedir. 13 Kasım 1972’den bu yana hem Sözleşme’ye hem de Protokol’e taraf olan ABD, Filistin’in 2 Nisan 2014’te Sözleşme’ye 36 ve 22 Mart 2018’de Protokol’e 37 katılma yoluyla taraf olmasının ardından, depoziter ko- numunda bulunan BM Genel Sekreteri’ne yaptığı bildirimleri 38 ön itirazına dayanak göstermektedir. ABD’nin bu bildirimlerdeki beyan- ları aşağıdaki gibidir: Sözleşme’ye [ve Protokol’e] katılım egemen devletlere tanınmış- tır. Bu yüzden ABD hükumeti Filistin’in Sözleşme’ye [ve Protokol’e] katılım şartlarını taşımadığına inanmakta ve Sözleşme [ve Protokol] bakımından kendisini Filistin ile bir andlaşma ilişkisi içinde görmeye- ceğini bildirmektedir. ABD ön itirazında bu bildirimlere dayanarak Divan’ın yetkisizli- ğini ileri sürmektedir. 39 Buna karşın, Filistin’in bir devlet olduğu ka- bul edildiği takdirde ABD’nin kendisini Filistin ile bir andlaşma iliş- kisi içinde görmemesinin herhangi bir hukuki değeri yoktur. ABD’nin andlaşma ilişkisi içinde olmamasının yolu bu andlaşmadan çekilmesi olabilirdi. 12 Ekim 2018 tarihli bir bildirim 40 ile Protokol’den çekildi- ğini beyan eden ABD’nin bu bildirimi ise dava açıldıktan sonraki bir tarihe rastladığından dolayı davanın görülmesine engel olmayacaktır. 35 Relocation of the United States Embassy to Jerusalem (Palestine v. United States of America), Order, 15 November 2018, General List, No. 176. 36 Sözleşme madde 48 ve madde 50’ye göre; Sözleşme, Birleşmiş Milletler veya ihtisas kuruluşlarından herhangi birinin üyesi ya da Uluslararası Adalet Divanı’nın Statüsüne taraf bütün devletlere ve Birleşmiş Milletler Genel Kurulu tarafından taraf olmaya davet edilen herhangi bir devlete açıktır. Filistin, BM ihtisas kuruluşlarından biri olan UNESCO’ya 31 Ekim 2011’den bu yana üye olmasından dolayı Sözleşme’ye katılma hakkı elde etmiştir. 37 Protokol madde 7’ye göre; Protokol, Sözleşmeye taraf olabilecek bütün devletlerin katılımına açıktır. 38 UN Doc, Depositary Notification, C.N.256.2014.TREATIES-III.3, 15 May 2014; UN Doc, Depositary Notification, C.N.228.2018.TREATIES-III.5, 1 May 2018; UN Doc, Depositary Notification, C.N.228.2018.TREATIES-III.5, 1 May 2018. 39 Konuyla ilgili Filistin’in bildirimleri: UN Doc, Depositary Notification, C.N.342.2014.TREATIES-III.3, 12 June 2014; UN Doc, Depositary Notification, C.N.272.2018.TREATIES-III.5, 31 May 2018. 40 UN Doc, Depositary Notification, C.N.487.2018.TREATIES-III.5, 12 October 2018.