Türkiye Barolar Birliği Dergisi 148.Sayı

362 ABD Büyükelçiliği’nin Taşınması Davası’nın Muhtemel Sonuçları Dördüncü mesele, Filistin’in bu davayı açmakta hukuki yara- rının bulunup bulunmadığıdır. Dava, Sözleşme’nin ihlaline ilişkin- dir. Bu nedenle, Sözleşme’nin gönderen devlet (olayda ABD) ile ka- bul eden devlet (olayda İsrail) arasındaki ilişkileri düzenlediği ve dolayısıyla üçüncü devletlerin böyle bir davayı açamayacağı iddia edilebilir. 41 Diplomatik misyonun kabul eden devletin ülkesi dışında farklı bir ülkede kurulması varsayımında, bundan üçüncü devlet veya devletlerin haklarının da etkilenebileceği açıktır. Elçiliğin taşındığı ye- rin Kudüs olduğu düşünüldüğünde, Filistin’in bu davayı açmakta hu- kuki yararının varlığı kabul edilebilir. Beşinci mesele, Monetary Gold Principle olarak anılan ve Divan’ın bir devletin hak ve yükümlülüklerini söz konusu devletin rızası ol- madan karara bağlayamayacağı yönündeki ilkedir. 42 Dava’da Filistin, ABD Büyükelçiliği’nin kabul eden devlet olan İsrail’in ülkesi dışında kurulduğunu ve bunun Sözleşme’ye aykırı olduğunu iddia etmekte- dir. Divan’ın söz konusu iddia hakkında karar vermesi halinde, büyü- kelçiliğin bulunduğu bölgeye ilişkin İsrail’in hak ve yükümlülükleri hakkında da hüküm verilmiş olacaktır. Yani Divan bir ihlalin varlığına ya da yokluğuna karar verdiğinde, misyonun bulunduğu ülkenin İs- rail toprağı olup olmadığını söyleyecektir ve dolayısıyla Dava, İsrail’in egemenlik yetkilerini ilgilendirmektedir. Dolayısıyla Divan, İsrail’in açık veya örtülü bir rızası olmaksızın davaya bakmaktan kaçınabile- cektir. Verilecek hükmün davaya taraf olmayan bir başka devletin hu- kuki yararını etkiliyor olması, Divan’ı yargı yetkisini kullanmaktan alıkoymaya yeterli değildir. Söz konusu devletin hak ve yükümlü- lüklerinin davanın konusunu teşkil ediyor olması gerekir. 43 Filistin’in davasında, büyükelçiliğin bulunduğu ülkenin İsrail ülkesi olup olma- dığı, ABD’nin sorumluluğunun belirlenmesi için bir ön sorundur. Fi- listin lehine karar verilmesi, o ülkenin İsrail’e ait olmadığı anlamına 41 Marko Milanovic, “Palestine Sues the United States in the ICJ re Jerusalem Em- bassy”, 30 September, 2018, EJIL Talk, https://www.ejiltalk.org/palestine-sues- the-united-states-in-the-icj-re-jerusalem-embassy/ 42 International Court of Justice, The Monetary Gold Removed From Rome (Italy V. France, Unıted Kingdom of Great Britain and Northern Ireland And United States of America), 15th June 1954, s. 32. 43 International Court of Justice, East Timor (Portugal v. Australia), 30 June 1995, s. 105.