Türkiye Barolar Birliği Dergisi 148.Sayı

371 TBB Dergisi 2020 (148) M. H. Mustafa BEKTAŞ / Talip ALAN Öncelikle belirtmek gerekir ki “Kudüs’ün statüsü” ifadesinin kullanımı 1967 savaşı sonrasına rastlamaktadır. Daha önceki tarihli olan Genel Kurul’un 181 (II), 194 (III) ve 303 (IV) sayılı kararlarında Kudüs’ün bir corpus separatum olarak kurulması tavsiye edilmektedir. 1967 Savaşı sonrasındaki tarihlerde alınan örneğin Genel Kurul’un 2253 (ES-V) ve 2254 (ES-V) ile Güvenlik Konseyi’nin 252 (1968), 267 (1969) ve 298 (1971) sayılı kararlarında ise, İsrail’in Kudüs’ün statüsü- nü değiştirmeye yönelik önlem ve işlemlerinin geçersiz olduğu vurgu- lanmaktadır. Eğer söz konusu statünün corpus separatum olduğu düşü- nülürse; Bölünme Planı’nın uygulanamamasına rağmen, Genel Kurul tarafından kabul edilmesiyle Kudüs’ün bu statüye kavuştuğunu kabul etmek gerekir. Yani bu kabule göre 181 (II) sayılı karar, kabul edildiği anda hukuk yaratmıştır. Oysaki 181 (II) sayılı karar, BM Şartı’nın 14. maddesi kapsamında Genel Kurul tarafından alınmış tavsiye niteliğinde bir karardır. Ka- rarın bu niteliğiyle per se (tek başına, kendiliğinden) hukuk yaratma gücü yoktur. 60 Genel Kurul’un kararı, bir vesayet anlaşmasının kabu- lü niteliğinde olsaydı bağlayıcı bir güce sahip olabilirdi. Fakat alınan karar Kudüs için bir vesayet rejimi oluşturulmasına ilişkin de değil- dir. Dolayısıyla 181 (II) sayılı karar, tek başına, Kudüs için bir corpus separatum statüsü yaratma gücüne sahip değildir. Bu statünün böyle bir Genel Kurul kararı aracılığıyla oluşumu, söz konusu kararın kabul edilip uygulanmasıyla mümkündür. “İşgal altındaki toprak (ülke) statüsü”ne gelince; 1967 savaşı son- rası alınan kararların Kudüs’ün statüsünün bu nitelikte olduğunu doğruladığı söylenebilir. 2253 (ES-V) sayılı kararda, Genel Kurul, şehrin statüsünü değiştirmek için İsrail tarafından alınan tedbirler neticesinde Kudüs’te cari olan durum hakkında derinden kaygılı ola- rak, bu tedbirlerin geçersiz olduğunu değerlendirmiş ve İsrail’i hâlihazırda aldığı tedbirleri geri almaya ve Kudüs’ün statüsünü değiştirebilecek herhangi bir işlem yapmaktan derhal vazgeçmeye çağırmıştır. 61 60 Hüseyin Pazarcı, Uluslararası Hukuk Dersleri, (1. Kitap, Ankara, 2016) s.309. 61 UN General Assembly Resolution, “Measures taken by Israel to change the status of the City of Jerusalem”, 4 July 1967, A/RES/2253(ES-V), § 1-2.