Türkiye Barolar Birliği Dergisi 148.Sayı

387 TBB Dergisi 2020 (148) A. Füsun ARSAVA çevesinde gelecekte Konvansiyona riayeti temine matuf tasarruflarda bulunma mükellefiyeti olarak öngörülebilir. 16 AİHM sıklıkla dava tarafı Konvansiyon devletini bu tür Konvansi- yon ihlâllerini ulusal mahkemede derdest davalar bakımından da or- tadan kaldırmakla yükümlü kılmaktadır. AİHM bu gibi durumlarda sadece tespit kararından eda kararına geçişle ilgili olarak değil, somut davanın ötesinde henüz delilleri değerlendirmediği ve hukuki değer- lendirme yapmadığı davalar için yetki kullanarak yetkilerini genişlet- mektedir. II - Yetki genişletilmesine ilişkin farklı görüşler AİHM’nin yetkilerinin büyük ölçüde genişletilmesinin ve bu yetki- lerin usul yönetmeliğinin 61. maddesine istinat ettirilmesinin AİHK’da bir hukuki dayanağının bulunmaması AİHM bakımından hukuki so- runlar yaratmaktadır. Başlangıçtaki zımni yetki genişletilmesi daha sonra mahkemenin iş yükünün zorunlu olarak davaya taraf olmayan üçüncü kişiler bakımından da etki doğuran pilot karar prosedürünün uygulanmasına yol açtığı gerekçesine istinat ettirilmiştir. 17 Bu gerekçe daha sonra AİHM nezdinde görülen derdest davaların süresiz talik edilmesine, 18 yapılan bireysel başvuruların davalı Konvansiyon devle- tinin pilot davada öngörülen esaslar ışığında ulusal alanda uyuşmaz- lığı çözmesi gerektiğine istinaden baştan reddedilmesine yol açmıştır. AİHM yetkilerini nezdinde açılan dava sayısını gerekçe göstererek arttırırken 19 Konvansiyon devletlerinden davaların makul sürede ka- rara bağlanmasını talep etmesi çelişkili bir durumdur. 20 Mahkemelerin usul hukuku yetersizliklerini yetkilerini genişleterek değil, iç ilişkiler- de çözmesi gerekmektedir. AİHM’nin kendisi de durumun farkında olması nedeniyle, pilot karar gerekçesini birçok kez değiştirmiştir. 16 AİHM (2.Sektion), Gülmez/Türkiye, karar 20.05.2008, Nr.16330/02, Ziff.63; AİHM (1.Sektion), Abbosov/Azerbeycan, karar 17.01.2008, Nr.24271/05, Ziff.37,41 vd.) 17 Marten Breuer, Zur Fortentwicklung der Piloturteilstechnik durch den EGMR, EuGRZ, 2012, Heft 1-4, s.5 18 AİHM (3.Sektion), Lukenda/Slowenien, karar 06.10.2005, Nr.23032/02, Ziff.98 19 AİHM’de derdest başvuru sayısı 30.06.2012 itibariyle 144.000 olarak görülmek- tedir; bknz.: http://www.echr . coe.int/NR/rdonlyres/5E03F01F-E899-4C56- A6EO-9ED85F8FAB 10/ 0/CMS_300(2012_EN.pdf 20 AİHM (3.Sektion), Lukenda/Slovenya, karar 0.6.10.2005, Nr.23032/02, Ziff.91)