Türkiye Barolar Birliği Dergisi 149.Sayı

128 Hukuk Muhakemeleri Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında ... (TEKLİF m. 20) HMK MADDE 183/A: TOPLU MAHKEMELERDE TAHKİKAT Değişiklik önerisiyle, toplu mahkemelerde geçerli olmak üzere “ Toplu mahkemelerde tahkikat ” başlıklı yeni bir madde ihdas edilmiştir. Hukukumuzda ilk derece yargılamasında heyet olarak çalışan mah- keme 5235 sayılı Kanun’da belirtilen bazı dava ve işlerde asliye ticaret mahkemesi, ikinci derece yargılamasında ise bölge adliye mahkemesi- dir. Şu hâlde düzenleme asliye ticaret mahkemelerini ve bölge adliye mahkemelerini ilgilendirmektedir. HMK m. 354’e ilişkin Gerekçe’de bölge adliye mahkemeleri bakımından “ inceleme ” sözcüğü ile kaste- dilenin Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanunu anlamında “ tahkikat ” olduğu açıklamasına yer verildiğini bu bağlamda gözden kaçırma- mak gerekir. Madde hükmünün HMK m. 360 atfıyla bölge adliye mahkemelerinde de uygulanması yönünden bir sıkıntı olmayacağı düşünülmekle beraber, açıklık getirmek için, madde başlığının “toplu mahkemelerde tahkikat ve inceleme” olarak düzenlenmesi ve bölge adliye mahkemelerinin de bu maddenin kapsamına girdiğini anlatmak üzere açık bir fıkranın maddeye eklenmesi yerinde olurdu. Heyet olarak çalışan mahkemelerde başkanın ve üye hâkimlerin görev alanları, yetkileri ve sorumlulukları uygulamada kimi zaman sorunlara sebebiyet vermektedir. Nitelikleri itibariyle bu sorunların yargı kararlarına veya öğretiye yansıması da pek mümkün değildir. Ayrıca, madde gerekçesinde belirtildiği üzere, heyet olarak çalı- şan mahkemelerin işleyişinin nasıl olacağına ilişkin açık bir düzen- leme HMK’da bulunmasa da kimi maddelerde heyet olarak çalışan mahkemelerin işleyişine dair münferit hükümler mevcuttur (m. 152, ilgililere soru sorulması; m. 298, hükmün yazılması; m. 299, hükmün imza edilememesi gibi). Getirilmesi önerilen düzenleme ile heyet ola- rak çalışan mahkemelerin düzenli, verimli ve uyum içinde çalışmaları hedeflenmektedir. Maddenin ilk fıkrasında, davadan önce talep edilen geçici hukuki koruma tedbirleri de dâhil olmak üzere heyetin görev alanına giren tüm kararların heyetçe alınacağı belirtilmektedir. Yine tüm yargılama faaliyetleri ve işler heyetçe yerine getirilecektir. İkinci fıkrada, üye hâkimlerden birisi tarafından tahkikat işlem- lerinin yürütülebileceğinin heyet tarafından kararlaştırılabileceği dü-