Türkiye Barolar Birliği Dergisi 149.Sayı

171 TBB Dergisi 2020 (149) Cenk AKİL ödevi (HMK m. 31) kapsamında mahkeme tarafından kendiliğinden tanık olarak dinlenebilir. 65 Buna göre, söz gelimi, mahkeme, dava dos- yasındaki faturada adı geçen bir kişiyi ya da bir senedin sahteliğinin iddia edilmesi halinde senette tanık olarak imzası bulunan kişiyi ken- diliğinden tanık olarak dinleyebilecektir. 66 Zira yeni tanık listesi verme yasağının (HMK m. 240, f. 2, c. 2) muhatabı hâkim değil, taraflardır. 67 Bu görüşe göre, hâkimin kendiliğinden tanık çağırıp dinlemesi durumunda tanık listesinden bahsedilemeyeceğinden bu faraziyede tarafların ayrıca tanık listesi sunmaları yeni tanık listesi verme yasağı- nın ihlâli sayılmayacaktır. 68 Yargıtay da bu görüştedir: “ Akit sırasında hazır bulunan şahitler davacının verdiği liste üzerine değil mahkemenin tensip kararı ile duruşmaya çağrılıp din- lenmişlerdir. Bu itibarla davacı iki değil bir tanık listesi vermiştir… (D)avacı tarafından verilen listede adları yazılı olan kimselerin tanık olarak çağrılıp dinlenmeleri gerekli olduğu düşünülmeden…” . 69 Kanaatimizce taraflarca getirilme ilkesine tâbi davalar bakımın- dan prensip olarak hâkim kendiliğinden delil toplayamayacağından (HMK m. 25, f. 2) tarafların görüşüne hiç başvurulmaksızın salt dava dosyasında adının geçmesinden hareketle bir kişi hâkim tarafından kendiliğinden tanık olarak çağırılamamalıdır. Bununla birlikte, böyle bir durumda hâkim taraflara bu hususu hatırlatabilir ve onların talebi üzerine tanık dinleme yoluna gidebilir. Kısacası, tanık dinletme talebi her halükârda taraflardan gelmelidir. 70 Başka bir deyişle, hâkimin, ta- raflardan delil göstermelerini istemesi ile bizzat delil toplaması farklı şeylerdir. Bu çerçevede, hâkim, taraflara belli bir vakıaya ilişkin olarak tanıkları olup olmadığını sorabilmeli ve fakat onlardan hiç talep gel- meden (doğrudan) tanığı çağırıp dinleyememelidir. 65 Kuru, Usul III, s. 2577; Kuru, Ders Kitabı, s. 301; Alangoya, s. 175; Ertanhan, s. 172. Karş. Arslan/Yılmaz/Taşpınar Ayvaz/Hanağası, s. 439; Atalay, Pekcanıtez Usul, s. 1888. 66 Kuru, Usul III, s. 2577. 67 Yavuz Alangoya, Medeni Usul Hukukunda Vakıalar ve Delillerin Toplanmasına İlişkin İlkeler, İstanbul 1979, s. 162 vd. 68 Kuru, Usul III, s. 2585. 69 1. HD, 15.5.1975, 5009/4949 (Kuru, Usul III, s. 2585) 70 Varol Karaaslan, Medeni Usul Hukukunda Hâkimin Davayı Aydınlatma Ödevi, 2. B., Ankara 2019, s. 198-199.