Türkiye Barolar Birliği Dergisi 149.Sayı

180 Yargıtay Kararları Işığında Medeni Muhakeme Hukukunda Tanık Listesi Kanaatimizce hâkim bizzat tanık çağırıp dinlemesi HMK m. 25, f. 2’nin ihlâli anlamına gelir. Yukarıda anılan hâllerde hâkim taraflara söz konusu tanıkların dinlenmesini isteyip istemediklerini sormalı ve şayet onlar, bunu isterse tanıkları dinlemelidir. Hâkimin davayı aydınlatma ödevi çerçevesinde taraflardan tanık göstermelerini isteyip istemeyeceği ispat yükü bağlamında da tartışma konusu olmuştur. Bir görüşe göre, davaya bakan hâkim bir olgunun ispatlanamaması durumunda ispat yükünü taşıyan tarafa başka delili olup olmadığını sormalı ve varsa bu delilleri dava dosyasına sunma- sını istemelidir. 99 Kuşkusuz burada geçen “delil” kavramına tanık da dâhildir. 100 Diğer bir görüşe göre ise ispat meselesinin belirsiz kalması duru- munda hâkimin davayı aydınlatma ödevinden hareketle taraflara baş- ka delillerinin olup olmadığını sorması caiz değildir. Zira bu, hâkimin davayı aydınlatma ödevinin kapsamına girmediği gibi, taraflarca ge- tirilme ilkesi ile de bağdaşmaz. Öte yandan, Kanun’da delillerin gös- terilmesi ve dava dosyasına sunulması için öngörülen süreler (bkz. HMK m. 119; 129) bellidir. Keza, tarafların delillerini gösterdikten sonra istisnaen hangi hâllerde ek delil gösterebilecekleri de HMK m. 145’te düzenlenmiştir. Şayet bu süreler içerisinde deliller gösterilme- miş veya gösterilen delillere rağmen ispat meselesi belirsiz kalmışsa hâkimin ispat yükü kurallarını dikkate alarak bir karar vermesi ge- rekir. Yoksa o, böyle bir durumda ispat yükünü taşıyan tarafa ayrıca delilinin olup olmadığını sormak mecburiyetinde değildir. Hâkimin bunun aksine davranarak ispat yükünü taşıyan ve fakat bunu yerine getiremeyen tarafa Kanun’da öngörülen süre geçtikten sonra yeni de- lillerini gösterebilmesi için tekrar süre vermesi ve onları dikkate alarak davayı karara bağlaması ne hâkimin davayı aydınlatma ödeviyle ne de taraflarca hazırlama ilkesiyle bağdaşır. 101 Hemen belirtelim ki, Yargıtay’a göre de ispat meselesinin belir- siz kalması durumunda hâkim davayı aydınlatma ödevi (HMK m. 31) uyarınca taraflara başka delilleri olup olmadığını sorabilecektir: 99 Yılmaz, Şerh, s. 362-363; Karaaslan, s. 188. 100 Yılmaz, Şerh, s. 884. 101 Erdönmez, Delillerin Gösterilmesi, s. 23-24.