Türkiye Barolar Birliği Dergisi 149.Sayı

10 Başkanlık Sisteminde Koalisyonlar parlamentodaki başarısızlığı, görevinin sona ermesine yol açmayacağı için, özellikle Brezilya ve Ekvator gibi parti disiplininin düşük olduğu ülkelerde, milletvekilleri oylarını diledikleri yönde kullanabilmekte- dir. Parlamenter sistemde ise hükümetin parlamentodaki başarısızlığı, çoğu kez hükümete olan güvensizliğin izharı olarak değerlendirilir. Hükümetin düşmesinin ardından gidilecek olası bir erken seçimde koltuklarını kaybetme tehlikesi ile karşılaşabilecekleri için milletvekil- leri hükümeti destelemekte daha istekli olacaktır. 27 Son olarak, başkanlık sisteminde partileri koalisyon anlaşmaları- nı bozmaya iten teşvik unsurları, parlamenter sistemdekinden daha güçlüdür. Çok partili başkanlık sistemlerinde, yeni başkanlık seçim- leri ufukta görülür görülmez, parti liderleri, başkanla partileri arasına mesafe koyma ihtiyacı hissetmektedir. Zira mevcut hükümette sessiz bir ortak olarak kalmaya devam edilmesi halinde, partinin kurumsal kimliğinin zarar görmesinden ve başkanın yaptığı hatalardan dolayı sorumlu tutulmaktan korkulmaktadır. Kısacası, başarısızlığın seçim- sel faturasını ödeme tehlikesi, partileri koalisyon ortaklığını bozmaya itmektedir. 28 Mainwaring’in sunduğu makul izahlara rağmen, çok partili baş- kanlık demokrasilerinde bu kadar sık koalisyon hükümetleri ile karşı- laşılmasını nasıl değerlendirmek gerekir? Bu soruyu cevaplamak için başkanı ve başkanın ittifak yaptığı partileri koalisyon oluşturmaya iten teşvik unsurlarının ayrı ayrı tetkik edilmesi gereklidir. Azınlık başkanlarını koalisyon oluşturmaya iten sebeplerin başın- da, programını kanunlar yoluyla hayata geçirme ve yönetme kapasi- tesini artırma isteği gelir. Çok partili başkanlık demokrasilerinde, baş- kanın partisinin, parlamentodaki sandalyelerin yarıdan fazlasını elde etme ihtimali oldukça düşüktür. Brezilya örneğinde olduğu gibi, aşırı ölçüde parçalanmış bir parti sistemine sahip olan ülkelerde, başkan genelde parlamentodaki en büyük partinin lideri konumunda olsa da, onun destek oranı % 20-30 bandının üzerine nadiren çıkar. 29 Bu şartlar 27 Mainwaring, s. 221-222. 28 Mainwaring, s. 222. 29 Brezilya’da, 1990 yılından bugüne, başkanın partisinin Temsilciler Meclisi’nde sa- hip olduğu sandalye oranı daima % 25’in altında kalmıştır (Eric D. Raile/Carlos Pereira/Timothy J. Power, “The Executive Toolbox: Building Legislative Support in a Multiparty Presidential Regime”, Political Research Quarterly , Vol. 64, No. 2, Y.