Türkiye Barolar Birliği Dergisi 149.Sayı

197 TBB Dergisi 2020 (149) Deniz ÇELİK / Işıl PAKİŞ 2.f. Rızanın Aranmayacağı Haller Kamu sağlığının korunması durumlarında ve ceza hukuku kay- naklı müdahaleler söz konusu olduğunda hekim, hastanın rızası olma- dan tıbbi müdahalede bulunabilir. 37 2.e. Varsayılan Rıza Hasta Hakları Yönetmeliği Madde 24’e göre; “Kanuni temsilciden veya mahkemeden izin alınması zaman gerektirecek ve hastaya derhal müdahale edilmediği takdirde hayatı veya hayati organla- rından birisi tehdit altına girecek ise, izin şartı aranmaz.” 38 Varsayılan rızanın söz konusu olabilmesi için ilk olarak tıbbi mü- dahaleden önce hastanın rızasının alınamıyor olması gereklidir. İkinci olarak hastaya müdahale edilmediği takdirde ölüm ya da telafisi güç sonuçların ortaya çıkacak olması gereklidir. Eğer zorunlu bir tıbbi mü- dahale uygulanacak ise hastanın bilincinin açık olmaması gibi durum- larda hekim hastadan rıza alamasa dahi müdahalede bulunacaktır. Aynı durum acil olarak uygulanması gereken tıbbi müdahaleler için de geçerlidir. 39 Tıbbi zorunluluk, bilinci yerinde olmayan bir hastaya acil olarak müdahale edilmesi şeklinde ya da hastanın rızası alınarak başlayan bir müdahalede hastanın rızası kapsamı dışında kalan yeni bir müdahale- nin uygulanması şeklinde ortaya çıkabilir. 40 Ülkemizdeki mevcut duruma bakıldığında aydınlatılmış onam sürecinde hala bazı sorunlar yaşanmaktadır. Dünyada insan hakları gelişim sürecinde olduğundan ve bu konuda yapılan çalışmalarla ay- dınlatılmış onam ve daha birçok hasta hakkı önem kazanacağından aydınlatılmış onam konusunda hekim ve hastaların bilgilendirilmesi ve bu hususun doktorlar tarafından bir davranış modeli haline getiril- mesi için eğitim ve çalışmalara ihtiyaç duyulmaktadır. 41 37 Oral, s.204. 38 Hasta Hakları Yönetmeliği. 39 Oral, s.203; Özcan,Özel, s.69; Çilingiroğlu, s.48-49; Altun, s.47. 40 Çilingiroğlu, s.47; Ergun Özsunay, “Alman ve Türk hukukunda Hekimin Hasta- yı Aydınlatma Ödevi ve istisnaları”, Sorumluluk Hukukunda Yeni Gelişmeler V. Sempozyumu, Ankara, 1982, s. 102; Altun, s.47. 41 Ahmet Turla, Bekir Karaarslan, Mehmet Kocakaya, Yıldız Pekşen, “Hastalara Ye-