Türkiye Barolar Birliği Dergisi 149.Sayı

203 TBB Dergisi 2020 (149) Deniz ÇELİK / Işıl PAKİŞ IV. TARTIŞMA VE SONUÇ Hastaların sosyo-kültürel düzeylerine göre aydınlatılması ve son- rasında ise tıbbi müdahalenin gerçekleşmesine ilişkin onamlarının alınması ulusal ve uluslararası mevzuatlarda yer edinen bir hasta hak- kıdır. Aydınlatılmış onam hasta hakkı olmasının yanı sıra aynı zaman- da temelini kişi özerkliğinden alan bir ilkedir. 42 Aydınlatılmış onam hasta-hekim ilişkisinin temelini oluşturmak- la birlikte aralarındaki güven ilişkisini de etkileyen bir unsur olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu sürece hekimin tek başına katılımı yeterli değildir. Hasta da hekim kadar aktif bir şekilde aydınlatılmış onam sürecine katılım göstermelidir. Bu sayede hasta uygulanacak müda- hale ve sağlık durumu hakkında anlayabileceği bilgilere sahip olacak ve tıbbi müdahale hukuka uygun hale gelecektir. 43 Aksi bir durumda hasta özgür iradesiyle tıbbi müdahaleyi kabul etmiş olmayacağından dolayı süreç doğru yönetilmemiş olacağından, hasta haklarının ihlali söz konusu olacak ve hekimin sorumluluğu doğabilecektir. Dolayısıy- la olay yargıya taşınmış olacaktır. Günümüzde aydınlatılmış onamın alınmamış olması ya da eksik alınması ile ilgili davalar gittikçe artmaktadır. Özellikle hastalar, mad- di ve manevi zararlarının giderilmesi amacıyla tazminat davaları aç- maktadırlar. Çalışmada avukatların büyük bir çoğunluğu (%78,3) hekimlerin hastalardan hem yazılı hem de sözlü onam almaları gerektiğini dü- şünmektedirler. Bununla birlikte avukatlardan hiçbiri yalnızca sözlü onam alınmasını desteklememektedir. Uygulamaya bakıldığı zaman da hasta hekim ilişkisinin güçlenebilmesi için müdahaleyi gerçekleşti- recek hekimin bizzat hastası ile iletişim kurması çok önemlidir. Ancak sadece sözlü onam yeterli değildir. İspat aracı olması bakımından ya- zılı onam da büyük bir öneme sahiptir. Her ikisinin birlikte uygulan- ması hasta için de hekim için de daha avantajlıdır. Çalışmada katılımcıların %93,1’i Türkiye’de sağlık çalışanları ta- rafından aydınlatılmış onam prosedürünün doğru uygulanmadığını düşünmektedir. Prosedürün doğru uygulanmama nedeni sorulduğu 42 Öğenler ve ark, s.128-129. 43 Özlü ve ark, s.319.