Türkiye Barolar Birliği Dergisi 149.Sayı

227 TBB Dergisi 2020 (149)  Merve ÜNAL AÇIKGÖZ / Hasan Tahsin FENDOĞLU / Abdul Samet GÜLLER çıkarılan tüzükler, 1 144 sayılı Başkumandanlık Kanunu ile Atatürk’e belli süre için verilen kanun gücünde işlem yapma yetkisi, 249 sayılı İstiklal Mehakimi Kanunu ile Bakanlar Kurulu’na verilen İstiklal Mah- kemesi kurma yetkisi gibi. 1924, 1961 ve 1982 Anayasaları döneminde bazen hukuken bazen de fiilen yasama organından yürütme organına yetki devri yaşanmış- tır. 1924 Anayasası döneminde, yönetmelik kavramının Anayasa’da olmadığı halde kabulü, yasama yetkisinin kanunlarla yürütmeye yaptığı yetki devri, Bakanlar Kurulunun kimi zaman özerk düzenle- me yetkisi kullanması, Türk Parasının Kıymetini Koruma Kanunu’na göre Türk Lirası konusunda Bakanlar Kurulu’nun yetkili kılınması 2 anımsanmalıdır. 1971 senesinde yapılan Anayasa değişikliği ile kanun hükmünde kararname kavramının, 1982 Anayasası döneminde olağa- nüstü hal kanun hükmünde kararname kavramının ve nihayet olağan ve olağanüstü hal Cumhurbaşkanlığı kararnamesinin (CBK) kabulü ile yürütme güçlendirilmiştir. Yürütmenin güçlendirilmesinin nedenleri arasında, Ülkenin bulunduğu konum itibariyle sürekli terörle müca- dele etmek zorunda kalması, yapısal ve konjonktürel sorunların çözü- lememesi, sorun çözmek için gereken kanun yapımının yavaş işlemesi, TBMM’nin halkın isteklerine acilen cevap verememesi ve ülkedeki bu- nalımı çözememesi yer almaktadır. Buna mukabil yasama karşısında yürütme organının yeterli usul ve teknikle donanmışlığı, bütçesinin ve yeterli uzmanın bulunması gibi avantajları bulunmaktadır. ABD Başkanlarının çıkarmış olduğu executive order, Başkanlık kararnamesi olarak tercüme edilebilir ki bu, ABD Anayasasında açıkça yer almadığı halde anayasal gelenek olarak vardır. ABD Anayasası- nın ikinci maddesi yürütme organının yetkilerini anlatırken, Başkana, Başkomutanlık, Devlet başkanlığı, kanunları yürürlüğe koymak ve yürütmenin başı olmak yetkilerini vermiştir. ABD’de Kongre, FYM gibi, siyasi partilerin gücü ve kutuplaşma gibi nedenlerle Başkanlık kararnamelerine, genel olarak, müdahale etmemektedir. ABD’de Baş- kan, Kongre’nin onayına ve yürürlüğe koymasına ihtiyacı olmadan, kanun gücünde kararname çıkarabilmektedir. 1 Tüzük kavramı, 1876, 1924, 1961 ve 1982 anayasaları tarafından kabul edilmiş, 16 Nisan 2017 tarihli Anayasa değişikliği ile Anayasadan çıkarılmıştır. 2 Resmi Gazete, tarih: 25.2.1930, sayı: 1433.