Türkiye Barolar Birliği Dergisi 149.Sayı

229 TBB Dergisi 2020 (149)  Merve ÜNAL AÇIKGÖZ / Hasan Tahsin FENDOĞLU / Abdul Samet GÜLLER ABD Anayasası, çerçeve anayasası mahiyetinde olup, üç önemli ko- nuyu düzenlememiştir; beraberliğin nasıl bir beraberlik olduğu, siyasi partilerin mahiyeti ve FYM dışında yargı. 4 Başkanlık sistemi, insan aklı ndan doğmuş bir sistem olarak kabul edilmiş olup, “ westminster modeli ” demokrasinin XVIII inci yüzyıl so- nundaki koşullarına tepki olarak verilen bağımsızlık savaşı sonucun- da üretilmiştir. Sistem, Başkan ve Kongrenin ayrı ayrı seçildiği, mecli- sin çift olduğu, Başkanın ikinci seçmenlerce ( electoral college ) seçildiği, federal yapılı bir devlet modelidir. 5 Sistem yasama-yürütme-yargı uz- laşınca işlemekte, aksi halde sorun çıkabilmektedir. ABD sistemi 17’inci ve 18’inci yüzyıllarda ortaya çıkan ve uygu- lama alanı bulan kuvvetler ayrılığı ilkesine dayanmakta olup, 6 yasa- ma ve yürütme organlarının görev süreleri sabittir, bu nedenle ABD sisteminde erken seçim kavramı yoktur. 7 ABD’de milletvekili seçim sistemi dar bölge iki turlu seçim sistemidir; bir oy fazla alan parti, o bölgeden milletvekili çıkarır. 8 İstikrar getiren bu unsur, impeachment 9 (suçlama) dışında, halkın beğenmediği bir yürütme için halkta hayal kırıklığı oluşturabilir. Sistemin bir başka özelliği, yürütmenin tek kişi- den oluşmasıdır. Başbakan ve Cumhurbaşkanı makamları tek kişide toplanır. Başkan, bakanları istediği zaman tayin eder ve görevden ala- bilir; bakanlar sadece Başkana karşı sorumludur. ABD’de temel hak ve onal Law, New York, 2004, s. 2. ABD 1787 Anayasasını yapan Kurucu Meclise Philadelphia Konvansiyonu denir. ABD Anayasasının onaylanma süreci için bkz. Redlich/Attanasi/Goldstein, s. 2-3. Anayasa konvansiyonuna 55 delege katılmış, bunların sadece 39 tanesi bugünkü Anayasa metnini kabul etmiştir. 4 Devlet Personel Başkanlığı, ABD Kamu Yönetimi, s. 20. ABD’de yargı şeması ve ayrıntı için bkz. a.g.e., s. 30-31. 5 Morlan, s. 155. 6 Kuvvetler ayrılığı, yasama-yürütme-yargının anayasal çerçevede net olarak ta- nımlanması ve ayrışmasıdır; Pınar Akçalı,“Genel Özellikleri, Yararları ve Sakın- caları Işığında Başkanlık Sistemleri”, Yeni Türkiye Dergisi , Yıl 9, Sayı 51, 2013 , s. 406. 7 İngiltere, erken seçimi seven ülkelerden biridir. “İngiltere’de şimdiye kadar par- lamentoların hemen hepsi vaktinden önce feshedilmiş ve pek nadir olarak bazı- ları miadını doldurabilmiştir”. İngiliz hükümeti, kamuoyu anketlerine bakıp da kendisini güçlü görünce erken seçime gidebilmiştir; Ali Fuat Başgil, Esas Teşkilat Hukuku , 1960, s. 393 ve aynı sayfa dn 1. 8 Devlet Personel Başkanlığı: ABD Kamu Yönetimi, s. 20; ABD’de partilerin teşkilatı yoktur; seçim öncesi toplanırlar, seçimden sonra faaliyetleri yoktur. s. 20. 9 Impeacment için bkz. Chemerinsky, s. 356, 392-397. Latince “impetere” itham et- mek, suçlamak demektir.