Türkiye Barolar Birliği Dergisi 149.Sayı

230 Amerika Birleşik Devletlerinde Başkanlığın Düzenleyici İşlemleri özgürlükler güvence altına alınmıştır; ABD Anayasası’nın 5’inci deği- şikliğine göre kimse, yaşam, özgürlük ve mülkiyet haklarından kanun dışında mahrum bırakılamaz. 10 Başkanlık sisteminin uygulandığı ABD’de Başkanın cezai so- rumluluğu ( impeachment ) için, Temsilciler Meclisinin suçlandırması ve Senato’nun yargılayıp 2/3 çoğunluk ile mahkûm etmesi gerekir. Kongre ABD Başkanını, Başkan Vekilini ( vice president ), kabine üyele- rini, federal hâkimleri ve benzeri görevde olanları vatana ihanet, rüş- vet gibi ağır suçlarla suçlayabilir. Bu tür suçlamaya her iki meclis de katılmaktadır. 11 Şayet Temsilciler Meclisi oy çokluğu ile ilgili hakkında olumsuz yönde karar verirse, ilgilisi yargılanmaktadır. Suçlamaların ciddi olması şart olup, yargılama, FYM’nin ( Supreme Court ) Başkanı vasıtasıyla Senato’da yapılmaktadır. Senato, yargılama sonucunda an- cak 2/3 çoğunlukla mahkûmiyet kararı verilebilir. 12 ABD siyasi hayatında, 1948-2000 yıllarının sadece 1/3’ünde Baş- kan ve Kongre aynı siyasi çizgiden olabilmiştir. 13 İlk ABD Başkanı George Washington, 30 Nisan 1789’da görevine başlamış, ilk Başkanlık kararnamesini de 22.04.1793 tarihinde çıkar- mıştır. 14 B. BAŞKANLIK KARARNAMESİ Anayasa’da açıkça yer almasa da, ABD Başkanlarının yasama fonksiyonu niteliğinde, genel ve kişilik dışı, tek taraflı düzenleme yap- 10 Gary Lawson, “Due Process Clause”, The Heritage Guide to the Constitution, s. 337-341. Bu ilke aynı zamanda Magna Carta ilkesidir. Due Process (uygun hukuki usul), FYM tarafından da çok kullanılan muğlâk bir tabii hukuk anlamına gel- mektedir. Bunun kaynağı 1215 Magna Carta olup, sanıklar için bazı güvenceler demektir. Mahkeme bu ilke ile yürütmeyi sınırlamaktadır. Hâkimler bu kavramı tanımlamaktan çekinmişlerdir. ABD Yüksek Mahkemesi’ nin, büyük çapta bu il- kenin etkisinde bulunduğu belirtilebilir. 11 Temsilciler Meclisi (House of Representatives) ve Senato (Senate). 12 Michael J. Gerhardt, “Trial of Impeachment”, ve Stephen B. Presser, Standarts for Impeachment, (Art. II, Sect. 4), The Heritage Guide to the Constitutuion, s. 68-69 ve 225. Bu konudaki önemli bir dava olarak bkz. Nixon v. US, 506 U. S. 224 (1993). 13 ABD’de birleşik hükümet dönemlerinde daha çok kararname çıkarılmıştır; Neil, Benjamin A., “Presidential Executive Orders: Laws Without Legislation”, Journal of Criminal Justice Research , s. 3. 14 Contrubis, s. 3 ve 23.