Türkiye Barolar Birliği Dergisi 149.Sayı

242 Amerika Birleşik Devletlerinde Başkanlığın Düzenleyici İşlemleri ABD’de Bush-el-Gore çekişmesini FYM çözmüştü. Görüldüğü gibi ABD Başkanının idari düzenleyici işlemlerinden Başkanlık kararnamesi genel olarak kanun gücündedir. Başkanlık kararnameleri dayanağını anayasadan veya kanundan alabilir, temel hak-özgürlükleri sınırlandırabilir 81 ve kanunlarda değişiklik yapabi- lirler. Başkan Trump, Obama döneminde çıkarılan iki adet sağlık ve iklime ait kanunu kararnameyle iptal etmişti. 82 Başkanın executive order dışında proclamation (tebliğ, bildiri) ve presidential memoranda (genelge) çıkarma yetkisi vardır ama bunlar kanun gücünde değildir. Presidential memoranda’ya, devletin olağan işleri için çıkarılan genelge anlamı verilebilir. Executive order, Federal Register’de (RG) yayımlanmak zorundadır ama proclamation (tebliğ, bildiri) ve presidential memoranda ’nın (genelge) Resmi Gazetede yayımı için Başkanın rızası gerekir. Memoranda’nın çıkarılması, kanunu et- kileyebilir. 83 Şayet bu işlemler, Anayasa esas alınmışsa kanun gücün- de olur. Bu üç işlemin hangisinin kanun gücünde olduğu konusunda çok net bir ayrım yoktur. Ayrıca Başkan, National Security Directives (milli güvenlik emirleri) de yürürlüğe koyabilir ama bunun Federal Register’de (Resmi Gazetede) yayımı zorunlu değildir. 84 Başkanın yürütmeye ilişkin olarak çıkardığı farklı isimlerdeki ta- sarrufların tamamını, Başkanlık kararnamesi şeklinde tek isim altında toplamak mümkün olabilir. Başkanlık kararnamelerinin konusu çok geniştir. Temel hak ve öz- gürlükleri sınırlandırmak, silahlı kuvvetleri birleştirmek, ırk ayrımını önlemek, 85 kiralama ve sözleşmelerde ırk ayrımını kaldırmak, yaban- cı liderleri korumak, olağanüstü hal ilan etmek ve bu konuda gere- ken tedbirleri almak, terörle mücadelenin tedbirlerini almak, savaşta ABD’nin tarafsız olduğunu açıklamak, kürtaj konusunu belirlemek, 86 81 Chu/Garvey, s. 1. 82 Çolak, s. 61. 83 Contrubis, s. 20. 84 Chu/Garvey, s. 3. 85 Neil, s. 2; Chu/Garvey, s. 3 (9981 sayılı Başkanlık Kararnamesi). 8802 sayılı Baş- kanlık kararnamesi ırkçılığa karşı çıkarılmıştır. Truman, Eisenhower ve Kennedy ırkçılığa karşı kararname yayımlamışlardır; Contrubis, s. 10. 86 Neil, “Presidential Executive Orders”, s. 3.