Türkiye Barolar Birliği Dergisi 149.Sayı

244 Amerika Birleşik Devletlerinde Başkanlığın Düzenleyici İşlemleri Çok önemli olan ve kısaca belirtilen bu beş anayasal ve yapısal önemli sorun, ABD için kangren haline gelmemekte, uzlaşma kültürü sayesinde lobiler, Kongre veya FYM tarafından çözülebilmektedir. ABD Başkanları, savaş dönemlerinde “ commander in chief ” yetkisine dayanarak geniş yetkiler kullanmışlardır. Vietnam savaşını ABD Baş- kanı tek başına başlatmıştır. FYM, Başkanların icraatlarına genel olarak, siyasi sorun ( political question ) deyip müdahale etmemiştir. Kongre, The War Powers Resolution isimli kanunu çıkararak, savaşa Kongre’nin karar verebileceğini, ancak ülkeye ani saldırıda Başkanın karar verebileceğini veya Başkanın Kongre tarafından yetkilendirilebileceğini, belirtmiş ise de, bazı ABD Başkanları bu kanunun anayasaya aykırı olduğunu belirt- mişlerdir. Başkanların savaş açması durumunda, Kongre’nin de, savaş bütçesini onaylamama yetkisi bulunmaktadır. 93 F. ABD’DE KONGRE’NİN BAŞKANI DENETLEMESİ: ABD’de parti disiplini olmadığı için Başkanın parlamento ile iliş- kilerinde zorluklar vardır. ABD Başkanı, Kongre Başkanlarına mek- tup yazarak yasalar hakkında bilgi verebilmekte, Başkan ve Kongre farklı partilerden ise, büyük zorluklar yaşanmaktadır. ABD’de Meclis Komisyonlarının Türkiye’den daha etkili olduğu belirtilebilir. Baş- kan, kararname çıkararak Kongreyi kanun çıkarmaya teşvik edebilir hatta zorlayabilir. ABD de Başkanlık kararnamesinin, gizli değilse Resmi Gazete’de 94 yayımı şarttır 95 ama Başkanlık genelgesinin Resmi Gazete’de yayımlanması şart değildir. ABD’de yasama ve yürütme kuvvetlerinin her ikisi de özerk ku- ruluşlardır; biri birine ihtiyaçları yoktur; yürütme yasamadan türemiş değildir. Başkan kanun çıkaramaz ama parlamentonun yaptığı bütçe kanununu veto edebilir. 96 Amerika’da Başkan, kanun tasarılarını be- ğenmezse, yeniden görüşülmek üzere Kongreye iade eder; Başkan Ro- osevelt döneminde, bu usul çok kullanılmıştır. 93 Başkanın, Anayasa’nın 2. maddesindeki yetkilerinin ayrıntısı için bkz. Neil, s. 6. Bu konuda bizde 1982 Anayasası’nın 87 ve 92 inci maddeleri önemlidir. 94 The Federal Register. 95 John Contrubis, “Executive Orders and Proclamations”, CRS Report For Cong- ress, , s.6; Neil, s. 6. 96 Bkz. Ervin Chemerinsky, Constitutional Law: Principles and Policies, New York, 2011, s. 148.