Türkiye Barolar Birliği Dergisi 149.Sayı

246 Amerika Birleşik Devletlerinde Başkanlığın Düzenleyici İşlemleri ABD’de uluslararası antlaşmalar konusunda Anayasada hüküm yoktur. Uygulamada ABD’de, Başkan, taslak metni Senatoya gönde- rir, Senato 2/3 ile kabul ederse federal kanun olarak yürürlüğe girer. ABD’de Başkan, bir uluslararası antlaşmayı ( treaty ) Senatoya danışma- dan ilga edebilir; bizde edemez; bizde ‘tersine işlem’ kuralı geçerlidir. FYM bu tür konulara siyasi konu olduğu için müdahale etmemektedir. ABD’de 1789-2012 arasında 1904 antlaşma onaylanmış; bu dönemde 13.623 idari antlaşma çıkarılmıştır. İdari ve teknik antlaşmalar (yürütme antlaşmaları; executive agreements ) 103 için Türkiye’de TBMM onayına ge- rek yoktur (1982/90-2,3). ABD’de Senato için de böyledir. Senato, önüne gelen antlaşmayı 2/3 oranında onaylarsa, imza için Başkanın önüne ge- lir. 104 Senato değişiklik yaparsa, antlaşma yeniden taraflarca görüşülür. Senato hareketsiz kalarak antlaşmayı onaylamazsa, yürürlüğe girmez. 105 ABD’de yasama yetkisinin devredilmezliği ilkesi ( nondelegati- on doctrine ) önemli bir prensip olarak kabul edilmektedir. 106 Bu konu FYM’ye konu olmuş ve FYM bu konuda iki önemli karar vermiştir; Panama Refining Co. V. Ryan (1935) ve Schechter Poultry Corp v. United States (1935) . Bu davaların sonucuna göre yasama yetkisi ilke olarak devredilemez ama bu ilke çok sert uygulanmamaktadır. ABD sisteminde yürütme etkindir. Hatta yasama organı, “ tricame- ralism ” (üç meclislilik) olarak tanımlanmış, Başkan, tek başına bir mec- lis olarak nitelendirilmiştir. 107 FYM, 1935 yılından sonra yasama yetkisi- nin devredilmezliği ilkesini esnetmiş ve Kongre, kamu kurumlarına yetki devri yapabilir, demiştir. FYM’ye göre, ABD’de Kongre, Başkana, ku- rumlara ve Bağımsız İdari Otoritelere KHK yetkisine benzer yetki devrinde bulunabilir. Esasen Başkan gücünü yasamanın yaptığı bu tür yetki devrinden de almaktadır. Hatta ABD Başkanı, yasama üzerinde- ki yetkileri nedeniyle “yasamanın başı” olarak nitelendirilmektedir. 108 103 Mert Nomer, ABD Başkanlık Sisteminde Başkanın Yetkileri, İstanbul, 2013, s.80. 104 Belirtildiği gibi Arjantin’ de yüksek hâkimlerin Başkan tarafından teklifi Senato’nun 2/3 onayı ile Brezilya’da ise yüksek bürokrasinin atanması, Senato onayı ile mümkündür. 105 Megan Covington: “Executive Legislation and the Expansion of Presidential Po- wer”, Humanities and Social Science, Cilt 8, 2012,s.6. Bkz. TBMM, Araştırma Hiz- metleri Başkanlığı (2019)): ABD Kongresinde Yasama, Denetim ve Bütçe Süreçleri, s. 211 vd. 106 Bkz. 1982/7. 107 Nomer, s. 93. 108 Neil, s. 2.