Türkiye Barolar Birliği Dergisi 149.Sayı

248 Amerika Birleşik Devletlerinde Başkanlığın Düzenleyici İşlemleri SONUÇ Başkanlık kararnamesi, ABD kurulduğundan beri mevcut olup, 1789’dan bugüne on üç binden fazla Başkanlık kararnamesi çıkarılmıştır. Başkanların Kongreyi kanun yapmaya teşvik etmek ve hatta zorlamak için kararname yayımladıkları da görülmüştür. Muhalefet, düzenleyici idari işlemlere karşı itiraz ettiği zaman, Başkanlar genellikle, “kanun çı- karın” demişlerdir. ABD Anayasası, Başkan ile Kongre arasında hem iş- birliği ve hem de zıtlık istemektedir. Kararnameler, bireyleri doğrudan veya dolaylı olarak etkilemektedir. Başkanlık kararnamelerinin konusu çok geniştir. Kongrenin kararnameye karşı kanun çıkarması, Başkanı olumsuz etkileyeceği için, Başkan stratejik hesaplar yapar; şayet önemli değilse kararname çıkarmaz. 1907 öncesine kadar Başkanlık kararname- leri numaralandırılmamış, 1907’de numaralama sistemi ihtiyari olarak başlamış; 1935 senesinde yayımlanan Federal Register Act (1935) sonra- sında sayı verilmesi zorunlu hale getirilmiştir. ABD’de uluslararası ant- laşmalar konusunda Anayasada hüküm yoktur. ABD’de bir Başkanın, kendisinden önceki bir başka Başkanın ka- rarnamesine uyacağı konusunda bir kabul yoktur. ABD Başkanının özellikle dış ilişkiler ( foreign affairs ), ulusal güvenlik ( national security ) ve terörle mücadele ( war against terror ) konularında özerk düzenleme alanı vardır. ABD’de Başkanın yetkileri konusunda geliştirilmiş iki farklı görüş vardır. B i rinci görüş, “şüphe duysan da onu yap” görüşü- dür. İkinci görüş, birinci görüşün aksine, “şüphe duyarsan yapma” görüşüdür. nı tüm halk seçmekte, böylece, Fransa’da, milli iradenin tecessüm ettiği tek kişi Cumhurbaşkanı olmaktadır (ABD, Arjantin ve Şili gibi ülkelerde Cumhurbaşkanı doğrudan halk tarafından seçilmektedir.). Fransa’da, Cumhurbaşkanı ile Parla- mento çoğunluğu aynı partiden olmadığında sorun olmaktadır. Ama sağcı hükü- met ile Sosyalist Cumhurbaşkanı Mitterrand’ın birlikte yaşamaları (cohabitation) mümkün olabilmiştir. 2012 Mayıs’ında solun adayı Hollanda Cumhurbaşkanı olarak seçilmiştir (Teziç, s. 517, 518.Fransa’nın dönemleri için yapılan tablo için bkz. TBMM, Yarı-Başkanlık Sistemi,2014, s. 34.). Cumhurbaşkanının suçlanması, her iki meclisin 2/3 oyu ile mümkündür (TBMM, Yarı-Başkanlık Sistemi, s. 73. Fransa Cumhurbaşkanları ile hükümetlerin görev süreleri konusundaki tablo için bkz. s. 80.). Fransa’nın Beşinci Cumhuriyet Anayasası, 1962 değişikliği ile Parla- mentarizmden hayli uzaklaşmıştır. Fransa’nın 1958 Anayasasına göre, Fransa’nın sistemi başbakanlı-başkanlık (premier-presidential) sistemdir. Cumhurbaşkanına yargı kısıntısı (muafiyeti) görüşü, Fransa’da özellikle dış politika alanında uygu- lanmaktadır (Ayrıntı için bkz. Hasan Tunç, Anayasa Yargısı, Ankara 1997, Yetkin Yayınları, s. 1 vd).