Türkiye Barolar Birliği Dergisi 149.Sayı

249 TBB Dergisi 2020 (149)  Merve ÜNAL AÇIKGÖZ / Hasan Tahsin FENDOĞLU / Abdul Samet GÜLLER ABD’de Başkanlık kararnamesini kurumsallaştıran FYM’dir. ABD’de Başkanlık Kararnamelerinin yargısal denetimi konusunda anayasal çerçeveyi Youngstown Sheet and Tube Co. V. Sawyer Davası (1952) kararı çizmektedir. FYM, Başkanlık kararnamelerinin , eşitlik ve hukuk devleti gibi anayasal temel ilkelere uygun olup-olmadığına dikkat etmektedir. Bununla birlikte FYM, Başkan, anayasal yetkisini aşmadığı ve yasamaya müdahale etmediği sürece Başkanlık kararna- melerini etkin şekilde denetlememekte, yargısal aktivizm endişesiyle fazla müdahale etmemektedir. Supreme Court’un Baker v. Carr kara- rında savunulan siyasal sorun doktrinine ( political question doctrine ) göre, hâkimler, siyasal sorunları çözmemeli, bunu siyasal organlara havale etmelidirler. ABD’de Kongre’nin, Başkanlık kararnamesini ilga gücü vardır ama Kongre, yargısal aktivizm düşüncesi nedeniyle bu durumdan genellikle kaçınmakta ve kararnameye fazla müdahale etmemektedir. Başkanlık kararnamelerinin bir kısmı siyasi sorun (political question) ol- duğu için FYM’ye gitmez, çünkü FYM bunları, hukuki sorun olmadığı için red etmektedir. Kongre şu ana kadar Başkanlık Kararnamesinin ancak %4’den daha azını (3.8) kaldırmış veya değiştirmiştir. Kongre siyasi sorunlarda, kural olarak, kararnameleri incelememek yanlısıdır. Şayet bir Başkanlık kararnamesi Anayasaya dayanıyor ise Kongre bu düzenlemeye müdahale etmemektedir. ABD’de yasama ve yürütme özerk kuruluşlardır; yürütme yasa- madan türemiş değildir. Başkan kanun çıkaramaz ama veto eder; Baş- kan bütçeyi hazırlayamaz ama parlamentonun yaptığı bütçe yasasını veto eder. ABD’de ilke olarak yasama yetkisinin devredilmezliği ilkesi ( nondelegation doctrine ) vardır ama istisnaları da kabul edilmiştir. Bu konu FYM’ye konu olmuş ve FYM bu konuda iki önemli karar vermiş- tir; Panama Refining Co. v. Ryan (1935) ve Schechter Poultry Corp v. United States (1935) . Kaynakça Kitaplar Atay Ender Ethem, (2018). İdare Hukuku, Ankara: Seçkin Yayınları. Başgil Ali Fuat, (1960). Esas Teşkilat Hukuku, Birinci Cilt: Türkiye Siyasi Rejimi ve Anayasa Prensipleri, 1. Fasikül, İstanbul: Baha Matbaası. Bradley Anthony W./Ewing, Keith D., (2003). Constitutional and Administrative Law, 13th Edition, Longman, Malaysia.