Türkiye Barolar Birliği Dergisi 149.Sayı

265 TBB Dergisi 2020 (149) İlke GÖÇMEN “…üçüncü devletler ile [Birlik] tarafından akdedilen bir anlaşma- nın bir hükmü, anlaşmanın lâfzı, amacı ve niteliği göz önünde tutu- larak uygulanması veya etkisi ile ilgili olarak herhangi bir müteakip önlemin alınmasına konu olmaksızın açık ve kesin bir yükümlülük içeriyorsa doğrudan etkili kabul edilmelidir.” Sevince kararı uyarınca da “… [ Demirel kararındaki] ile aynı kriter- ler, [OKK’nın] hükümlerinin doğrudan etkili olup olamayacağını be- lirlemekte de kullanılır”. 54 Birincisi, OKK’lar, hem kendilerinin hem de ilgili oldukları Ankara Anlaşması’nın lâfzı, amacı ve niteliği göz önün- de tutulursa doğrudan etki doğurmaya elverişlidir. 55 Bir OKK’nın bir hükmü, uygulanması veya etkisi ile ilgili olarak herhangi bir mütea- kip önlemin alınmasına konu olmaksızın açık ve kesin bir yükümlülük içeriyorsa doğrudan etkilidir. Örneğin 1/95 sayılı OKK md. 4 (gümrük vergisi ve eş etkili vergi yasağı) bu nitelikleri taşıdığından doğrudan etkilidir. 56 Bundan başka, OKK’lar Resmi Gazete’de yayımlanmamış- larsa yatay ilişkilerde değil, sadece dikey ilişkilerde doğrudan etki do- ğurmaya elverişli kabul edilmektedir. Nitekim Sevince kararı uyarınca: “[OKK’ların Resmi Gazete’de] yayımlanmamış olması özel kişi- lere karşı uygulanmasının önüne geçebilir, ancak bir özel kişi, kamu otoritesi ile ilişkilerinde o [OKK’nın] kendisine bahşettiği hakları ileri sürme yetisinden mahrum bırakılamaz”. 57 Konuya Türk hukuku açısından yaklaşıldığında, OKK’ların, do- layısıyla 1/95 sayılı OKK’nın da, kendi kendine icra edilebilir ( self- executing ) nitelik taşıyıp taşımadığı ile ilgili herhangi bir (üst) mahkeme kararının yokluğunda, 58 doktrin görüşleri ikiye ayrılarak incelenebi- lir. Bir tarafta, OKK’ların, dolayısıyla 1/95 sayılı OKK’nın da, kendi kendine icra edilebilir olmadığını düşünenler bulunmaktadır. Örne- 54 Sevince, dn. 23, para 15. 55 Ibid, para 19. 56 Istanbul Lojistik, dn. 13, paras 37–47. İlke Göçmen, “Revealing the Potential of the EU - Turkey Customs Union: Case C-65/16, Istanbul Lojistik, 19 October 2017, ECLI:EU:C:2017:770”, Legal Issues of Economic Integration, Cilt: 45, Sayı: 3, 2018, s. 292–293. Ayrıca bkz. ve krş. Case C-372/06 Asda Stores Ltd v Commissioners of Her Majesty’s Revenue and Customs [2007] ECLI:EU:C:2007:787, para 91. Ayrıca bkz. Oder, dn. 28, s. 95–96. 57 Sevince, dn. 23, para 24. 58 Sadece OKK’ların değil, daha genel olarak uluslararası anlaşmaların, dolayısıyla Ankara Anlaşması’nın da, kendi kendine icra edilebilirliği ile ilgili ilkesel nitelikte herhangi bir üst mahkeme kararı bulunmamaktadır. Örneğin bkz. Pazarcı, dn. 41, s. 26–27.