Türkiye Barolar Birliği Dergisi 149.Sayı

280 1/95 Sayılı Ortaklık Konseyi Kararı Türk Hukukunda Etki Doğurur Mu: Mallarin... ilişkilerindeki gerileme göz önüne alındığında, bugün için, Türk mah- kemelerinin OKK’lar ile ilgili bir tür “bütünleşme-dostu yorum yönte- mi” benimseyerek 130 yukarıda değinilen etkiyi tanıma ihtimali, bunun aksine karar vermeleri ihtimaline nazaran, oldukça düşük olacaktır. Bununla beraber, belki gümrük birliğinin güncellenmesi süreci bir kaldıraç olarak kullanılarak, yukarıdaki tartışmaları –en azından ileri- de– bertaraf edebilecek ve bir veya birkaçı aynı anda kullanılabilecek, birkaç ihtimalden bahsedilebilir. Bir tarafta, Türkiye’nin tek başına atabileceği adımlar söz konusu olabilir. Bu yönden, bir ön tespit ola- rak belirtmek gerekir ki, özellikle 1/95 sayılı OKK’nın başlattığı tar- tışmalar, özünde, yasamanın, yürütmenin ve yargının dış ilişkiler hu- kukundaki rolleri ile ilgili anayasal meselelerdir. 131 O halde, birincisi, Anayasa, ileride yapılacak bir değişiklik ile OKK’lar gibi –en azından bir ulusüstü örgüt ile akdedilen– uluslararası anlaşma ile kurulan ve bağlayıcı karar alma yetkisi tanınan bir organın kararları ile ilgili açık bir düzenleme getirebilir, böylece yasamanın, yürütmenin ve yargının rollerini daha açık biçimde belirleyebilir. 132 İkincisi, Anayasa, ileride yapılacak bir değişiklik ile uluslararası anlaşmaların (ve/veya organ kararlarının) Anayasa’ya uygunluğu ile ilgili bir yargısal ön denetim mekanizması getirebilir, böylece bu konuda yargıya bir rol verebilir. 133 Bu yönden, genel bir ifadeyle belirtilirse, eğer 1/95 sayılı OKK döne- minde yargısal ön denetim mekanizması olsaydı ve ona başvurulabil- seydi bugünkü pek çok tartışma son bulmuş olabilirdi. Diğer tarafta, Türkiye ile AB’nin birlikte atabileceği adımlar söz ko- nusu olabilir. Birincisi, Türkiye ile AB, 1/95 sayılı OKK gibi kapsamlı 130 Bu ifade ile ilgili olarak bkz. Christophe Hillion, “Withdrawal under Article 50 TEU: An Integration-Friendly Process”, Common Market Law Review, Cilt: 55, Sayı: 2/3, 2018, s. 29–56. 131 Örneğin Toluner’e (1996) göre: “…bu tür milletlerarası teşkilatlarla şu veya bu biçimde ilişkiye girildiği çağımızda, bunu kolaylaştırıcı anayasal düzenlemelerin yapılması, 1960’lı yıllarda olduğundan çok daha ağırlıklı biçimde, çözüm bekle- yen bir sorun olarak gündemde kalacaktır”. Toluner, dn. 29, s. 26. 132 Örneğin Başlar’a (2004) göre OKK’lar gibi belgeler açısından “… daha açıklayıcı bir yasal düzenlemeye ihtiyaç olduğu bir gerçektir”. Başlar, dn. 30, s. 196–197. Örneğin Toluner’e (1996) göre “Gümrük Birliği olgusuyla birlikte, acaba, Anaya- samızın bazı hükümlerinin gözden geçirilmesi gereği, bir kez daha, ortaya çıkmış değil midir?” Toluner, dn. 29, s. 16. 133 Bkz. Rona Aybay, “Uluslararası Antlaşmalar Konusunda Türk Hukukunun Önemli Bir Eksikliği: ‘Ön-Denetim’”, Mülkiye Dergisi, Cilt: 32, Sayı: 258, 2014, s. 17–47; Tekin Apaydın, dn. 27, s. 542. Krş. ABİHA md. 218(11).