Türkiye Barolar Birliği Dergisi 149.Sayı

23 TBB Dergisi 2020 (149) Murat AÇIL nitelendirilen Bolivya, Peru ve Venezuela’da, siyasi istikrar ve yöneti- lebilirlik alanında çok daha büyük zorluklarla karşılaşılmıştır. 64 C) Parlamentonun Yapısı ve Etkinliği Yukarıda da kısmen değinildiği üzere, başkanın yetkilerinin yanı sıra parlamentonun yapısı ve etkinliği de koalisyon oluşumunu etki- leyen faktörler arasında yer almaktadır. Başkanın faaliyetleri üzerinde etkin bir denetim ve gözetim gücüne haiz olan parlamentoların koalis- yon oluşumunu teşvik ettiği ileri sürülmektedir. 65 Kongre’nin elinde tuttuğu gözetim ve denetim mekanizmaları, milletvekillerine, başkan açısından büyük önem arz eden siyasi meseleler üzerinde etkide bu- lunmalarını sağlayacak araçlar verir. Bu araçlardan bazıları; soruştur- ma komisyonları oluşturmak, başkanın resmi bir makam için sunduğu adayları reddetmek, başkanın atadığı görevliler hakkında suç isnadın- da bulunmak, kamu mercilerini belli bir konuda bilgi vermeye zor- lamak, bütçenin uygulanmasını denetlemek ve hükümet görevlileri hakkında gensoru önergesi vermektir. 66 Bu tarz yetkileri elinde tutan güçlü bir parlamento ile çalışmak zorunda olan bir başkan, yönetim etkinliğini artırmak için kabine makamlarını farklı partiler arasında bölüştürerek yasama desteğini genişletmeye daha fazla ihtiyaç duya- caktır. Başkanlık sistemlerini parlamenter unsurlarla donatmanın faydalı olabileceğini ileri süren Colomer/Negretto, özellikle kabinenin olu- şumu sürecinde başkan ile Kongre arasındaki yakın etkileşimin öne- mine vurgu yapar. Yazarlar, başkanın kabineye yapacağı atamaların Kongre onayından geçmesi ve kabine üyelerinin Kongre tarafından görevden alınabilmesi durumunda yasama ile yürütme arasındaki işbirliğinin gelişeceğini ileri sürmektedir. 67 Bakanların göreve gelmek 64 Carlos Pereira/Marcus André Melo, “The Surprising Success of Multiparty Presi- dentialism”, Journal of Democracy , Vol. 23, No. 3, Y. 2012, s. 161-162. 65 Alemán/Tsebelis, s. 7; Martínez-Gallardo (2012), s. 78-80; Freudenreich, s. 83. 66 Alemán/Tsebelis, s. 12. 67 Josep M. Colomer/Gabriel L. Negretto, “Can Presidentialism Work Like Parlia- mentarism?” Government and Opposition, Vol. 40, No. 1, Y. 2005, s. 80-81. Bakan- lar aleyhine gensoru önergesi verilebilmesi, Latin Amerika başkanlık demokrasi- leri arasında oldukça yaygın bir uygulamadır. Ancak bu ülkelerin bir kısmında Kongre’nin verdiği güvensizlik oyu başkan açısından bağlayıcı değilken, diğer bir kısmında ise beşte üç veya üçte iki çoğunlukla güvensizlik oyu verilebilmektedir.