Türkiye Barolar Birliği Dergisi 149.Sayı

26 Başkanlık Sisteminde Koalisyonlar Ç) Seçim ve Parti Sistemleri Koalisyon oluşumu için sunduğu zayıf teşvikler nedeniyle, baş- kanlık sistemi ile çok parti sisteminin bir araya gelmesinin demokrasi açısından olumsuz sonuçlar doğuracağı iddiası 75 , son yirmi yıl içinde yapılan sayısız araştırmanın neticesinde çürütülmüştür. Günümüzde, başkanlık sisteminde de, parti sistemindeki parçalanmanın neden ola- cağı siyasi tıkanıklıklardan koalisyon inşası yoluyla kaçınılabileceği yaygın şekilde kabul edilmektedir. Hatta son yıllardaki bazı araştır- maların sunduğu verilerin ışığında 76 , daha da ileri giderek, ılımlı çok parti sisteminin aşırı çok parti sistemine göre demokratik kırılmalara daha yatkın olduğunu öne sürmek dahi mümkündür. Parti sistemindeki parçalanmanın koalisyon hükümetlerinin olu- şumunu teşvik ettiği yönünde öğretide geniş bir mutabakat bulun- maktadır. 77 Diğer bir deyişle, sistemdeki efektif parti sayısı arttıkça, koalisyon oluşumu ihtimalinin de artması beklenmektedir. 78 Bu duru- mu iki şekilde izah etmek mümkündür: İlk olarak, sistemdeki parti sa- yısının artması, başkanın partisinin parlamentoda çoğunluğu sağlama ihtimalini ve bu partinin parlamentoda kontrol ettiği sandalye oranını azaltır. Buna bağlı olarak, başkanın koalisyon oluşturma ihtiyacı da ar- tar. İkincisi, parti sistemi genişledikçe siyasi yelpazede birbirine yakın konumlanan partilerin ortaya çıkma ve bu partilerin ortak bir siyasi arasında önemli bir bağlantı tespit edememiş olmasına rağmen, Brezilya özelin- de, Temsilciler Meclisi ve Senato’da hükümetin kontrol ettiği sandalyelerin oranı arasındaki fark arttıkça geniş çoğunluklu koalisyonların ortaya çıkma ihtimalinin de arttığını tespit etmiştir. Bkz. Fernando Meireles, “Oversized Government Coa- litions in Latin America”, Brazilian Political Science Review , Vol. 10, No. 3, Y. 2016, s. 17-26. 75 Özellikle bkz. Mainwaring, s. 210-213; Stepan/Skach, s. 6-9. 76 Bkz. José Antonio Cheibub/Fernando Limongi, “Democratic Institutions and Re- gime Survival: Parliamentary and Presidential Democracies Reconsidered”, An- nual Review of Political Science , Vol. 5, No. 1, Y. 2002, s. 166-168; Cheibub (2009), s. 95-99; Negretto (2006), s. 65. 77 Bkz. Ebru Rukiye İlter Akarçay, “Karşılaştırmalı Perspektiften Başkanlık Sistemi Tartışması: Koalisyon İnşası ve Kuvvetler Birliğinden Kaçınmak Mümkün mü?”, Marmara Üniversitesi Siyasal Bilimler Dergisi , C. 4, S. 1, Y. 2016, s. 113; Cheibub/ Limongi, s. 165-168; Cheibub/Przeworski/Saiegh, s. 576; Bunker, s. 27-29. 78 Mainwaring/Shugart, parti sistemindeki parçalanma ılımlı olduğunda koalisyon oluşturmanın ve koalisyonun devamlılığını sağlamanın daha kolay olduğunu ile- ri sürmektedir (Scott Mainwaring/Matthew S.Shugart, “Juan Linz, Presidentia- lism, and Democracy: A Critical Appraisal”, Comparative Politics, Vol. 29, No. 4, Y. 1997, s. 466). Ancak Cheibub’un sunduğu istatistiki veriler, parti sayısındaki artışın koalisyon oluşumunu da artırdığını göstermektedir (Cheibub (2009), s. 82).