Türkiye Barolar Birliği Dergisi 149.Sayı

32 Başkanlık Sisteminde Koalisyonlar sonuçtan kaçınmak için, partilerin disiplinsiz yapıda olduğu ülkeler- de, başkanların iki stratejik araçtan yararlanarak parlamentodaki olası fireleri telafi etme yoluna gittiği görülmektedir: Bu araçlardan ilki, as- gari çoğunluklu bir koalisyon yerine, yasama desteğini daha fazla ar- tırmak için geniş çoğunluklu bir koalisyon oluşturulmasıdır. Partilerin disiplinli yapıda olması halinde desteğine ihtiyaç duyulmayacak par- tiler, bu suretle koalisyona dâhil edilmektedir. Nitekim parti disiplinin görece zayıf olduğu Brezilya, Ekvator ve Kolombiya’da geniş çoğun- luklu koalisyonlarla daha sık karşılaşıldığı gözlenmiştir 99 . İkinci araç ise koalisyonun içindeki veya dışındaki partilerin milletvekilleri ile bireysel olarak iletişime geçip, seçim bölgelerine yatırım, seçim kam- panyasının finansmanı gibi malî içerikli vaatler (pork-barrel 100 ) yoluyla oylarının satın alınmasıdır. Bütçenin kabulü ve harcamaların yapılma- sı sürecinde başkanlara geniş yetkiler veren birçok koalisyoncu baş- kanlık sisteminde, 101 koalisyon içi anlaşmazlıkların ve koalisyona dâhil olan partilerdeki olası disiplin zafiyetlerinin bu yolla telafi edilmeye çalışıldığı görülmektedir. Örneğin hem disiplinsiz parti yapılarının hem de koalisyoncu başkanlık sistemlerinin tipik örneği olarak göste- rilen Brezilya’da, başkanların görece başarılı yasama performansı, bu tarz mali içerikli araçların etkin kullanımına bağlanmaktadır. 102 E) Kabine Makamlarının Dağıtımında Orantılılık Parlamenter sistemlerde koalisyon oluşumuna ilişkin yapılan araştırmalar, kabine makamlarının, koalisyona dâhil olan partiler arasında parlamentodaki sandalye sayıları ile orantılı şekilde paylaş- tırıldığını göstermektedir. 103 Bunun en temel nedeni, parlamenter sis- 99 Anayurt/Ekinci, s. 284. Ancak Meireles, 18 Latin Amerika ülkesinde 1979 yılından itibaren ortaya çıkan 168 koalisyon hükümetini incelediği çalışmasında, parti di- siplini ile geniş çoğunluklu koalisyonlar arasında açık bir bağlantı tespit edeme- miştir (Meireles, s. 26). 100 Terimin açıklaması için bkz. Anayurt/Ekinci, s. 288. 101 Latin Amerika ülkelerinde başkanların bütçeye ilişkin yetkileri için bkz. Açıl, s. 164-165; Payne/Zovatto/Diaz, s. 91-92. 102 Bkz. Raile/Pereira/Power, s. 325-326; Pereira/Melo, s. 160-161. 103 William A. Gamson’un ileri sürdüğü; koalisyon ödüllerinin, ortaklar arasında, koalisyona sağladıkları kaynak miktarı ile orantılı şekilde dağıtılacağı hipotezi (William A. Gamson, “A Theory of Coalition Formation”, American Sociological Re- view , Vol. 26, No. 3, Y. 1961, s. 376), parlamenter sistemlerde koalisyon oluşumunu konu alan ampirik araştırmalarla doğrulanmış olup günümüzde “ Gamson Kanu- nu ” adıyla anılmaktadır. Örneğin parlamenter sistemle yönetilen 13 Avrupa ülke-