Türkiye Barolar Birliği Dergisi 149.Sayı

34 Başkanlık Sisteminde Koalisyonlar dizayn etme konusunda, başbakanlara kıyasla çok daha geniş bir tak- dir marjı bırakmaktadır. Partisi parlamentoda azınlıkta kalan başkan- lar için, programını kanunlar yoluyla uygulamaya geçirmek amacıyla, çoğunluk desteğini arkasına alan bir koalisyon oluşturmak rasyonel bir tercih olsa da, hiçbir zaman bir zaruret teşkil etmez. Başkan, böyle bir koalisyon oluşturmakta başarısız olsa bile görevinde kalmaya devam eder. Hatta geniş kararname yetkilerine sahip olan ve bu sayede prog- ramını parlamentonun desteği olmaksızın uygulayabileceğini düşünen azınlık başkanları, koalisyon oluşturmamayı tercih dahi edebilir. 105 Koalisyon pazarlıklarında başkanın elini güçlendiren bir diğer etmen, başkanlık sisteminde oluşturulacak koalisyonun şekillendiri- cisinin (formateur) sabit olmasıdır. Parlamenter sistemde, şekillendi- ricisinin değişken olduğu ve bu nedenle farklı koalisyon ihtimalleri- ne açık, esnek bir kurumsal yapı mevcuttur. 106 Hükümeti kurmakla görevlendirilen parti başarısız olduğunda, bu görev başka bir partiye tevdi edilir. Oysa başkanlık sisteminde, koalisyonun şekillendiricisi her hâlükârda başkandır. 107 Parlamentodaki diğer partilerin, başkanın ve partisinin dışarıda bırakıldığı alternatif bir koalisyon oluşturması söz konusu değildir. Bu nedenle, koalisyona davet edilen partiler, ya bakanlıkların paylaşımı konusunda başkanın kendileri için uygun gör- düğü paya razı olacaklar ya da ileride seçmenler tarafından ödüllen- dirilmeyi umarak sonraki seçimlere kadar hükümetin nimetlerinden yoksun kalmayı göze alacaklardır. Yukarıdaki açıklamalardan da anlaşılacağı üzere, başkanlık siste- mindeki koalisyonlarda, kabine makamlarının partiler arasında parla- menter sistemdeki kadar orantılı şekilde dağıtılması beklenmemelidir. Nitekim AmorimNeto/Samuels’in hükümet sistemi türlerine göre ka- bine orantılılığını karşılaştıran çalışması, başkanlık sistemlerinde ka- bine makamlarının diğer iki hükümet sistemine göre daha az orantılı şekilde paylaştırıldığını ve partisiz bakan oranının daha yüksek oldu- ğunu göstermiştir. 108 105 Nitekim geniş kararname yetkilerine sahip olan başkanların, koalisyon oluştursa- lar dahi, genelde kabine makamlarını daha az orantılı şekilde paylaştırmayı tercih ettikleri tespit edilmiştir. Bkz. Amroim Neto (2006), s. 433-436. 106 Özsoy Boyunsuz, s. 213. 107 Bkz. Cheibub/Przeworski/Saiegh, s. 568; Alemán/Tsebelis, s. 13-15; Negretto (2006), s. 75; Martínez-Gallardo (2012), s. 67; Özsoy Boyunsuz, s. 213. 108 Octavio Amorim Neto/David Samuels, “Democratic Regimes and Cabinet Poli-