Türkiye Barolar Birliği Dergisi 149.Sayı

36 Başkanlık Sisteminde Koalisyonlar Başkanlık sisteminin partileri işbirliği yapmaya sevk eden meka- nizmalardan yoksun olduğunu ileri süren yazarlar 114 , oluşturulan ko- alisyonların da geçici ve kısa ömürlü olacaklarını tahmin etmişlerdir. Bu yazarlara göre, başkanlık sisteminde gerek başkan gerekse kabine- deki diğer partiler, koalisyonu bozmak için güçlü teşviklere sahiptir. Başkanın görevde kalması, parlamentodaki destek oranına bağlı olma- dığına göre, başkan, mevcut bakanları görevden almada ve kabinesini yeniden dizayn etmede geniş bir serbestiye sahiptir. 115 Parlamentodaki kilit oylamalarda farklı partilerin desteğini elde etmek isteyen başkan, bakan değişikliklerine stratejik bir araç olarak çok sık şekilde başvu- rabilmektedir. 116 Aynı şekilde, koalisyondaki partiler de, hükümetin düşmesine yol açmaksızın, kendileri için uygun bir zamanda koa- lisyondan ayrılarak rahatlıkla muhalefet saflarına dâhil olabilirler. 117 Özellikle yeni seçimlerin yaklaştığı ve başkanın halk nezdindeki itiba- rını kaybetmeye başladığı dönemlerde, başkanla birlikte sorumluluğu paylaşmak istemeyen partiler, koalisyondan ayrılmayı tercih edebile- ceklerdir. Öte yandan, son dönemde yapılan araştırmalar, başkanlık siste- mindeki koalisyonların dayanıksız, geçici ve kısa ömürlü olacağına ilişkin öngörüleri büyük ölçüde boşa çıkarmıştır. Başkanlık sistemiyle yönetilen birçok ülkede de, tıpkı parlamenter sistemdeki gibi, oluş- turulan koalisyonlar tüm yasama dönemi boyunca devam etmekte- dir. Örneğin 1980-2010 yılları arasında Latin Amerika’da oluşturulan koalisyon hükümetlerini inceleyen Bunker, 37 koalisyondan 31’inin başkanın görev süresinin bitimine kadar devam ettiğini ortaya koy- muştur. 118 Çift meclis sistemini benimseyen Latin Amerika ülkelerin- 114 Bkz. dipnot 17. 115 Mainwaring, s. 221. 116 Stepan/Skach, s. 21-22. 1950-1980 yılları arasında Batı Avrupa ülkeleri ile ABD ve Latin Amerika ülkelerindeki bakan değişikliklerini karşılaştıran Stepan/Skach, parlamenter sistemdeki bakanların ortalama görev süresinin, başkanlık sistemin- deki bakanlardan yaklaşık iki kat daha uzun olduğunu tespit etmiştir (Stepan/ Skach, s. 13-16). 1982-2012 yılları arasında 12 Latin Amerika ülkesindeki bakan değişikliklerini inceleyen Martínez-Gallardo da, bakanların % 59’unun henüz başkanlık dönemi sona ermeden görevlerinden ayrıldığını ve bir bakanın ortala- ma görev süresinin 19,6 ay olduğunu belirtmektedir (Cecilia Martínez-Gallardo, “Designing Cabinets: Presidential Politics and Ministerial Instability”, Journal of Politics in Latin America , Vol. 2, Y. 2014, s. 12-14). 117 Mainwaring, s. 221. 118 Bunker, s. 54.