Türkiye Barolar Birliği Dergisi 150.Sayı

92 Salgın Hastalıklar ve Salgın Hastalıklar Özelinde Sağlık Hakkına Avrupa İnsan Hakları ... Milletler sisteminde Ekonomik, Sosyal ve Kültürel Haklara İlişkin Uluslararası Sözleşme’de düzenlenmiş ise 22 Avrupa Konseyi sistemin- de de Avrupa Sosyal Şartı’nda yer almıştır. 23 24 Oysaki sağlık hakları, sosyal haklar içinde değerlendirilemeyecek kadar çok yönlü haklar içermekte olan temel bir insan hakkı olup sağlık ve insan hakları disip- linleri arasındaki diyalog sayesinde anlam kazanabilecek, insan hak- larına sahip olabilmek için önce sağlık hakkına sahip olmak gereke- cektir. 25 Bu düşünce, İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi’nde “ insan haklarının bölünmezliği ve karşılıklı bağımlılığı” olarak formüle edilmiştir. Uluslararası, bölgesel ve ulusal insan hakları hukuku dikkate alın- dığında, sağlık hakkının kapsamına giren haklar şu şekilde sıralana- bilir: (1) Elde edilebilir en yüksek sağlık standardı hakkı (ki bunun 22 Muharrem Balcı/Gülden Sönmez, Örnekli-Açıklamalı-Karşılaştırmalı Temel Bel- gelerde İnsan Hakları (Danışman Yayınları, 2001) 112. Sağlık Standardı Hakkı (Madde 12): 1. Bu Sözleşmeye Taraf Devletler, herkesin erişilebilir en yüksek bedensel ve ruhsal sağlık standardından yararlanma hakkını tanır. 2. Bu Sözleşmeye Taraf Devletlerce bu hakkı tam olarak gerçekleştirmek üzere yapılacak girişimler: a) Ölü doğum oranı ve çocuk ölümlerinin azaltılması ve çocuğun sağlıklı gelişme- si için önlemler alınması, b) Çevre ve endüstri sağlığının her bakımdan iyileştirilmesi, c) Salgın ve yöresel hastalıklarla, meslek hastalıkları ve öteki hastalıkların önlen- mesi, sağaltımı ve denetlenmesi, d) Hastalık durumunda herkese tıbbi hizmet ve bakım sağlayacak koşulların ya- ratılması için gerekli olan önlemleri içerir. Türkiye bu Sözleşmeyi 04.06.2003 tarih ve 4867 sayılı Ekonomik, Sosyal ve Kültü- rel Haklara İlişkin Uluslararası Sözleşmenin Onaylanmasının Uygun Bulunduğu- na Dair Kanun ile onaylamıştır. 23 ibid 379–380. Sağlığın Korunması Hakkı (Madde 11): Sağlığın korunması hakkının etkin biçim- de kullanılmasını sağlamak üzere Sözleşmeci Taraflar ya doğrudan ya da kamusal ya da özel kuruluşlarla iş birliği içinde, öteki önlemlerin yanı sıra, 1. Sağlığın bozulmasına yol açan nedenleri olabildiğince ortadan kaldırmak, 2. Sağlığı geliştirmek ve sağlık konularında kişisel sorumluluğu artırmak üzere danışsal ve eğitsel kolaylıklar sağlamak, 3. Salgın hastalıklarla yöresel başka hastalıkları olabildiğince önlemek, Üzere tasarlanmış uygun önlemler almayı üstlenir. Türkiye bu Sözleşmeyi 27.06.2006 tarih ve 5547 sayılı Avrupa Sosyal Şartının Onaylanmasının Uygun Bulunduğuna Dair Kanun ile onaylamıştır. 24 Gülnur Erdoğan, “Avrupa Sosyal Şartı ve Gözden Geçirilmiş Avrupa Sosyal Şar- tı” (2008) 77, Türkiye Barolar Birliği Dergisi , 123. “AİHS, birinci kuşak haklar olarak bilinen temel hakları güvence altına alırken, ikinci kuşak haklar olarak kabul edi- len sosyal ve ekonomik hakları ise Avrupa Sosyal Şartı koruma altına almıştır”. 25 Karakul, 171,173.