Türkiye Barolar Birliği Dergisi 150.Sayı

94 Salgın Hastalıklar ve Salgın Hastalıklar Özelinde Sağlık Hakkına Avrupa İnsan Hakları ... lü talebi pozitif yükümlülük olarak değerlendirmektedir. Bu yüküm- lülük iç hukukta mevcut olmasa da Sözleşme bağlamında mevcuttur ve her şeyden önce devletin yaşam hakkına yönelik her türlü tehdide karşı yasal ve idari bütün düzenlemeleri gerçekleştirmesi anlamına gelmektedir. 31 Literatürde pek çok yazar da pozitif yükümlülükleri AİHM’nin yaklaşımına paralel olarak algılamakta ve bireylerin savun- ma hakları dışında yer alan ve devlete karşı ileri sürülebilecek isteme hakları olarak kabul etmektedirler. Hal böyle olunca da kavram, çok farklı şekillerde karşımıza çıkabilmektedir. 32 AİHM, devletin pozitif yükümlülüklerinin hukuki temelini Sözleş- me maddelerinin hakları tanıyan hükümlerinde bulmuş; Sözleşme’nin insan haklarına saygı yükümlülüğünü getiren 1’inci maddesini ve et- kili bir hukuk yoluna başvurma hakkı getiren 13’üncü maddesini pozi- tif yükümlülüğü güçlendirici bir zemin olarak kullanmıştır. 33 AİHM, AİHS’yi yaşayan bir belge olarak nitelemekte; oluşturdu- ğu içtihatlarda Sözleşme’nin amacını dikkate almak suretiyle insan haklarının etkin olarak korunmasını sağlayacak şekilde maddeleri yorumlamaktadır. Mahkeme, vermiş olduğu kararlarda yeni haklar yaratmamakta, zaman içinde değişen koşullara uygun olarak mevcut hakların kapsamını genişletmektedir. AİHM, mükerrer olarak Belçika Dil Hakları Davası’ndan beri belirttiği üzere, toplumun genel menfa- atinin korunması ile temel insan haklarına saygı arasında bir denge bulmaya çalışmaktadır ki bu yönteme “ adil denge” adı verilmektedir. 34 Burada amaç, Sözleşme kapsamındaki hakların bireyler tara- fından etkin şekilde kullanılmasını garanti altına almaktır. 35 Ni- tekim Assanidzé/Gürcistan kararı bunu çok açık şekilde ifade etmektedir: 36 31 Budayeva ve Diğerleri/Rusya [2008] AİHM 15343/02. http://hudoc.echr.coe.int / tur?i=001-119358 E.T. 20.08.2020. 32 Metin, 114. 33 ibid 118. 34 Jean François/Akandji Kombe, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi Kapsamında Pozitif Yükümlülükler, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesinin Uygulanmasına İlişkin Kılavuz Kitap, İnsan Hakları El Kitapları No.7, Çev. Heval Çınar, Abdül- celil Kaya (Avrupa Konseyi, 2008) 18-19 http://inhak.adalet.gov.tr/Resimler/ Dokuman/10122019112811poizitif_yukumluluk.pdf E.T. 20.08.2020. 35 ibid 6. 36 Assanidzé/Gürcistan [2004] AİHM 71503/01. http://hudoc.echr.coe.int/