Türkiye Barolar Birliği Dergisi 150.Sayı

96 Salgın Hastalıklar ve Salgın Hastalıklar Özelinde Sağlık Hakkına Avrupa İnsan Hakları ... AİHM’ye göre, AİHS’nin 2’nci maddesinde düzenlenen yaşam hakkı, taraf devletlere bir taraftan bir kimsenin yaşamına kasıtlı ve hu- kuka aykırı olarak son vermekten kaçınma yükümlülüğünü yüklerken diğer taraftan da yargı yetkisi altındaki kişilerin yaşamını korumak için uygun önlemler almasını gerektirmektedir. Bu yükümlülük, dev- letlerin yasaları düzenlerken ve uygularken alması gereken önlemlere ek olarak getirilen bir yükümlülük olup en önemli sonucu devletlerin şahısların hayatına zarar verici fiilleri suç olarak kabul edecek ceza ya- salarını çıkarmaları gerekliliğidir. 39 Devletin yaşamı koruma yüküm- lülüğü, ister kamusal olsun ister özel olsun yaşama hakkının tehlikeye girebileceği her türlü faaliyete uygulanabilecek şekilde yorumlanma- lıdır ki yaşamı tehlikeye atabilecek riskleri bir listeyle sınırlandırmak da mümkün değildir. Ancak bunları sınıflandırmak istersek; ilk gru- bu yaşama yönelik şiddet eylemleri oluşturur. İkinci grubu devletin tehlikeli faaliyetleri, üçüncü grubu ise doğal afetler oluşturmaktadır. Son olarak da bireyin sağlığı için ihtiyaç duyduğu sağlık hizmetlerine erişim sorunları ve bu hizmetlerin veriliş tarzı ile teşhis ve tedavi ala- nında gerçekleşen çeşitli düzeydeki ihmaller söz konusu olabilir. 40 AİHM bu yükümlülüğü, modern toplumlarda güvenliği sağla- manın zorluğu, insan davranışlarının her zaman önceden tahmin edi- lemeyeceği, öncelikler ve kaynaklar arasından yapılması gereken se- çimlerin de göz önünde bulundurulmak suretiyle yetkili makamların üzerine imkânsız ya da orantısız bir yük bindirilemeyeceği biçimin- de yorumlamaktadır. 41 AİHM’nin Türkiye’ ye karşı 10.10.2000 tarih- li Akkoç kararında 42 da vurgulandığı üzere eğer kamusal makamlar, bir veya birden fazla kişinin yaşamına yönelik tehlikenin varlığını biliyorlarsa veya bilmeleri gerekiyorsa, buna rağmen kendilerinden beklenebilecek makul tedbirleri almamışlarsa ancak bu takdirde ta- 39 Gilles Dutertre, Extraits clés de jurisprudence: cour européenne des droits de l’homme (Ed de Conseil de l’Europe, 2003) 26–27. 40 Osman Doğru, Yaşama Hakkı Anayasa Mahkemesine Bireysel Başvuru El Kitap- ları Serisi - 5 (Conseil de l’Europe, 2018), 131–132. 41 Osman/Birleşik Krallık [1998] AİHM 23452/94. http://hudoc.echr.coe.int / tur?i=001-58257 E.T. 20.08.2020. 42 Akkoç/Türkiye [2000] AİHM 22947/93, 22948/93. file:///C:/Users/drdil/ Downloads/CASE%20OF%20AKKOC%20v.%20TURKEY%20-%20 [Turkish%20 Translation] %20by%20the%20Turkish%20Ministry%20of%20Justice.pdf E.T. 20.08.2020.