Türkiye Barolar Birliği Dergisi 150.Sayı

125 TBB Dergisi 2020 (150) Bilgehan ARİFOĞLU 2. Kürtaj ve Etik-Faydacılık Temelleri Eski Çağ’daki hazcılık görüşlerine kadar uzanan fay- dacılık yaklaşımının tarihsel gelişimine bakıldığında, 18. yüzyılda Je- remy Bentham tarafından sistemli bir teori şeklinde ortaya konulduğu ve 19. yüzyılda John Stuart Mill tarafından geliştirildiği görülmekte- dir. Çağdaş etik tartışmalarda ise klasik faydacılar olarak adlandırılan Bentham ve Mill’in görüşlerinin yeniden yorumlanması ile oluşturu- lan faydacılık yorumları geniş yer bulmaktadır. 3 Klasik faydacılardan itibaren faydacılığın bütün yorumlarında değişmeden savunulan te- mel varsayımın fayda ilkesinin nihai amaç olarak benimsenmesi oldu- ğu söylenebilir. En fazla sayıda insanın en büyük miktarda mutluluğu (greatest happiness of the greatest number) olarak ifade edilen fayda ilkesini esas almak, faydacı teorilerin ortak noktasını teşkil eder. Bu- nunla birlikte en fazla mutluluk kavramının içeriği açıklanırken fayda- cı teoriler birbirlerinden ayrılmakta ve “hazza ulaşma”, “bireysel ter- cihlerin tatmin edilmesi” veya “ruhsal tatmin” gibi farklı kavramlarla mutluluğun içeriğini belirleme yoluna gitmektedirler. 4 Uygulamalı etik (applied ethics), kuramsal tartışmalar yerine günlük yaşamda karşılaşılan ve çoğunlukla çağın bilimsel, teknolojik, ekonomik ve sos- yal gelişmelerinin sonucu olarak ortaya çıkan etik sorunları merkeze alan çalışmalara verilen kavramdır. Öne çıkan uygulamalı etik alanları arasında biyoetik, çevre etiği, siyaset etiği, iş etikleri ve basın etiği sa- yılabilir. 5 Uygulamalı etiğin altında yer aldığı kabul edilen biyoetik, felsefe, tıp, hukuk, ekonomi ve benzeri alanlardan aldığı katkılarla di- siplinler arası bir çalışma alanı olarak görülmekte 6 ve etik ile canlılık bilimlerinin kesişme kümesini temsil etmektedir. 7 Biyoetik alanı konularına göre klinik etik, kuramsal biyoetik, çevre etiği, sağlık etiği gibi alt alanlara ayrılmaktadır. 8 Biyoetik problemler 3 Sercan Gürler, Ahlâk ve Adalet: Çağdaş Ahlâk Felsefesi ve Adalet Sorunu, Legal Kitabevi (2007). 4 Şule Şahin Ceylan, “Nesiller Arası Adalete Faydacı Yaklaşım”, AÜHFD , Cilt 61, Sayı 2, 2012, s.768. 5 Oğuz ve diğ., “Uygulamalı Etik”, s 245. 6 Helga Kushe and Peter Singer, “What is Bioethics? A Historical Introduction”, A Companion to Bioethics, Helga Kushe and Peter Singer (Ed.), Wiley-Blackwell, Second Edition, Oxford UK 2009, s.10. 7 Oğuz ve diğ., “Biyoetik” başlığı, s.35. 8 Oğuz ve diğ., “Biyoetik” başlığı, s.36