Türkiye Barolar Birliği Dergisi 150.Sayı

202 İş Kazasından Doğan Taksirle Yaralama Suçunda Asıl İşverenin Cezai Sorumluluğu 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun 42/6’ncı maddesine göre, “ Bir işverenden, işyerinde yürüttüğü mal veya hizmet üretimine ilişkin bir işte veya bir işin bölüm veya eklentilerinde, iş alan ve bu iş için görevlendirdiği sigortalıları çalıştıran üçüncü kişiye alt iş- veren denir . Sigortalılar, üçüncü bir kişinin aracılığı ile işe girmiş ve bunlarla sözleşme yapmış olsalar dahi, asıl işveren, bu Kanunun işverene yüklediği yükümlülüklerden dolayı alt işveren ile birlikte sorumludur ”. Asıl işveren-alt işveren ilişkisinin kurulabilmesi bazı koşulların varlığına bağlıdır. Bu koşullar şöyle ifade edilebilir; “ her şeyden önce, işyerinde işçi çalıştıran bir asıl işveren bulunmalı, alt işverenin kendisine bağımlı olarak çalışan işçileri bunları istihdam edeceği bir işyeri olmalı, alt işveren, işçilerini bir başka (asıl) işverene ait işyerinde çalıştırıyor olmalı, iş- verenin diğer (asıl) işverenden aldığı iş için görevlendirdiği işçilerini sadece bu işyerinde çalıştırmalı ve işveren işçilerini, asıl işverenin işyerinde yürüt- tüğü mal veya hizmet üretimine ilişkin yardımcı işlerde ya da asıl işin bir bölümünde çalıştırmalıdır ”. 12 İş Kanunu ve Alt İşverenlik Yönetmeliğinde asıl işveren-alt işve- ren ilişkisinin “işletmenin, işin ve teknolojinin” gereği olarak kurula- bileceğine değinilmiştir. 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu, asıl işveren-alt işveren ilişkisinin kurulduğu hallerde iş sağlığı ve gü- venliği kurulunun nasıl kurulacağını belirtmiştir. 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu alt işvereni tanımlamakla birlikte sigorta bakımından asıl işverenin alt işverenle olan müteselsil sorumluluğunu belirtmiştir. Bu hükümlerden asıl işveren-alt işveren ilişkisinin düzenlediği konu kapsamında çeşitli açılardan ele alındığı görülmektedir. Konu- muz bakımından önemli olan husus; kanaatimizce, asıl işveren-alt işveren ilişkisinin kurulmasını zorunlu kılan şartların dikkatle ince- lenerek, öncelikle bu ilişkinin hukuka uygun olup olmadığı ve iliş- kiden kaynaklanan yükümlülükler değerlendirilmelidir. Yapılacak değerlendirmede, asıl işverenin kim olduğu cezai sorumluluğu belir- lemede önem kazanacaktır. Ayrıca, bazı durumlarda iş sağlığı ve gü- venliği önlemlerini almaktan kaçınmak için “muvazaalı” alt işveren 12 Günay, s. 69, Eyrenci/Taşkent/Ulucan, s. 31-32, Sarper Süzek, İş Hukuku, Beta, B. 17, İstanbul, 2019, s. 165-171, Çelik/Caniklioğlu/Canpolat, s. 57-67.