Türkiye Barolar Birliği Dergisi 150.Sayı

206 İş Kazasından Doğan Taksirle Yaralama Suçunda Asıl İşverenin Cezai Sorumluluğu riayetsizlik söz konusudur. Kast ile ortak noktası ise her ikisinde de topluma karşı üstlenilmiş göreve aykırılık bulunmaktadır. 28 Borçlar hukukunda taksir kavramına yer verildiği ve incelendiği görülmektedir. Cezai taksirin ve borlar hukukundaki taksirin ortak özelliği, her ikisinde de neticenin öngörülebilir nitelikte olması şartı- dır. 29 Bilinçli ve bilinçsiz taksir ayrımının ise ceza hukukundan medeni hukuka geçtiği düşünülmektedir. 30 Taksire ilişkin teoriler şöyle sıralanabilirler; “etkin sebep teorisi”, “öngörebilme teorisi”, “önleyebilme teorisi” ve “hata teorisi”. Etkin sebep teorisine göre, kişi iradi davranışıyla sebep olduğu hukuka ay- kırı her şeyden sorumludur. Bu teoriye göre, davranışın hukuka aykırı bir amaca yönelmesi şart değildir. Hukuka aykırı aracın kullanıldığı iradi fiil ile netice arasında nedensellik bağının bulunması yeterlidir. 31 Öngörebilme teorisine göre, taksirin esasını öngörülebilen neticenin özensizlik nedeniyle öngörülmemesi, önleme teorisine göre fail, önle- nebilir neticeyi önlemediği için cezalandırılır. 32 Öngörebilme teorisinin ilk izlerinin Aristo ’ya kadar dayandığı, Roma hukukunda ise “ ihtiyat- lı bir kimse tarafından öngörülebilen bir hususun öngörülmemesi taksirdir ” tanımı ile öngörebilme teorisinin bu hukukta bulunduğu belirtilmek- tedir. 33 Önleyebilme teorisine göre taksir, öngörülmesi ve önlenmesi mümkün olan bir sonucu öngörmek ve önlemek hususunda gerekli özenin iradi olarak gösterilmemesidir. Bu teorinin Brusa tarafından savunulduğunu ve öngörebilme kavramına önleyebilme kavramının eklenmesi ile ortaya çıktığı ifade edilmektedir. 34 Hata teorisinin sa- vunucularına göre ise taksirin sebebi kaçınılabilir hata olarak kabul edilmektedir. Eğer ortada böyle bir hata yoksa taksirden de söz edi- lemeyecektir. Fail tedbirsizlik durumunda iken idraki hata tarafından bozulduğu için fail tedbirsiz durumdadır. 35 28 Doğan Soyaslan, Ceza Hukuku Genel Hükümler, Yetkin, Ankara, 1998, s. 451-452. 29 Aktaran: Kayıhan İçel, Ceza Hukukunda Taksirden Doğan Subjektif Sorumluluk, İstanbul Cezaevi Matbaası, İstanbul, 1967, s. 116. 30 İçel, s. 116. 31 Mehmet Emin Artuk/Ahmet Gökcen/Mehmet Emin Alşahin/Kerim Çakır, Ceza Hukuku Genel Hükümler, Adalet, B, 13, Ankara, 2019, s. 333. 32 Zafer, s. 265. 33 İçel, s. 76. 34 Cengiz Topel Çiftcioğlu, “Türk Ceza Kanunda Taksir”, Ankara Barosu Dergisi , S. 3, Ankara, 2013, s. 323. 35 İçel, s. 67.