Türkiye Barolar Birliği Dergisi 150.Sayı

274 Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nda Değişiklik Yapılmasına Dair 7251 Sayılı Kanun Hakkında ... İddia ve savunmanın genişletilmesi ve değiştirilmesi hakkın- daki değişiklik (m. 141) : Bugüne kadar iddia ve savunmanın genişle- tilmesi ve değiştirilmesi dilekçelerin verilmesine kadar, ancak belirli ölçüde de ön inceleme aşamasında mümkündü; hatta ön inceleme duruşmasına mazeretsiz gelmeyen aleyhine de adeta bir yaptırım hükmü olarak gelen tarafın iddia ve savunmasını serbestçe genişlet- mesi ve değiştirmesi esası kabul edilmişti. Yapılan değişiklikle, artık iddia ve savunmanın genişletilmesi ve değiştirilmesi dilekçelerin ve- rilmesinden sonra mümkün değildir. Bu düzenleme, değişikliğin ge- nelindeki mahkeme ve hâkim merkezli bakış açısının bir sonucudur. Adeta mahkemeyi bir yükten kurtarmak düşüncesi ile tarafların ön incelemedeki durumlarını takipten vazgeçilmiştir. Bu değişiklik aynı zamanda ön incelemede mümkün olduğunca tarafları birlikte bulun- durma düşüncesini de zayıflatacaktır. Bunun dolaylı olarak sulh ve arabuluculuk aleyhine olduğu da göz ardı edilmemelidir. Zaten özel- likle mahkemelerce gereği gibi yürütülmeyen ön inceleme iyice şeklî bir aşama haline gelecektir. Oysa ön inceleme HMK ile kabul edilen en önemli müesseselerden biridir. Söz konusu değişiklik doğru uygu- latmak yerine, yanlış uygulamayı kanunlaştırma eğiliminin sonucu olan bir değişikliktir. Tahkikat ve sözlü yargılamaya davet hakkında değişiklik (m. 147) : 1086 sayılı HUMK döneminden beri sözlü yargılama -gereği gibi uygulanamasa da- ayrı bir yargılama kesiti olarak kabul edilmekte, bu aşama için tahkikatın tamamlandığı belirtilerek tarafların davet edil- mesi aranmaktaydı. Uygulamada sözlü yargılama aşaması için dave- tin duruşmada da gün verilerek yapılıp yapılamayacağı veya daha önceki ihtaratlı davetiyenin burada da geçerli olup olmayacağı gibi tartışmalar olsa da Yargıtay özellikle Hukuk Genel Kurulu kararlarıy- la bu sorunu çözmüştü. Yargıtay tarafından zaten çözülen ve doktrin- de de tartışma konusu olmayan sorun, hâkimlerin bilgi ve ilgi eksikliği ile tecrübesizlikleri, bazen de yersiz ısrarları sebebiyle, zaman zaman yanlış uygulanmaktaydı. Yapılan değişiklik adeta bu yanlışlığa meşru- luk kazandıran bir değişikliktir. 147. maddede yapılan bu değişiklikle birlikte, ön incelemeden sonra tahkikat ve sözlü yargılama için birlikte davet yapılacaktır. Bu değişikliğin hukuk ötesinde mantıkî tarafı da yoktur. Çünkü, henüz tahkikat yeni başlamışken, ne kadar süreceği belli değilken, yargılamanın bir sonraki ve henüz başlamamış bir aşa-