Türkiye Barolar Birliği Dergisi 150.Sayı

25 TBB Dergisi 2020 (150) Burcu ZOĞLAR DURMAZ mez, geçicidir. 91 Bunun dışında, ağır nitelikte bir müdahale içerdiğin- dendir ki hakkında muhakeme yürütülen kişiye yönelik tutuklamanın, takdiri olarak uygulanması düzenlenmektedir. 92 Daha doğru ifade ile tutuklama, şartları oluşmuş olsa bile mutlak uygulanacak bir koruma tedbiri değildir. Zira CMK m. 100’e bakıldığında, “…tutuklama kararı verilebilir” şeklinde bir ifadesi yer almaktadır. Bunun yanı sıra, tutuk- lama şartları oluşmuş olması halinde alternatif bir başka tedbir olarak adli kontrol tedbiri CMK’da yer alması da önemli bir husustur. 93 Bu nedenlerle de bağlantılı olarak tutukluluğun düzenli aralıklarla ince- lenmesi ile salıverilme taleplerine ilişkin düzenlemeler, şayet hukuka uygun bir tutuklama kararı verilmiş olsa dahi tutukluluğun azami sü- reye varmadan sonlandırılmasını amaçlamaktadır. Tutuklulukta geçecek süreye ilişkin olarak CMK m. 102 her ne kadar azami sınırları belirlemişse de tutuklama koruma tedbiridir ge- çicidir dolayısıyla asli sınır, azami süreden ziyade “anlaşılabilir, akla uygun olan” 94 yani “makul süredir”. Bu sebepledir ki tutuklama şart- ları oluştuğunda m. 100 ve m. 101’e göre tutuklama kararı verilebilirse de tutuklama nedeni olan şartlar ortadan kalktığında da herhangi bir talep beklenmeden tutukluluk sona erdirilmelidir. Özetlemek gerekirse, CMK m. 103 gereğince mümkün olan ilk za- manda Cumhuriyet savcısı tutuklama kararını resen geri alabileceği gibi hâkimden bu kararın kaldırılmasını da isteyebilir. Bunun dışında CMK m. 104’de, şüpheli veya sanığın her zaman tutukluluğun sonlan- dırılmasını talep etme hakkı ve CMK m. 108’de ise hâkim veya mahke- me tarafından tutukluluğun belli sürelerde incelenmesi düzenlenmek- 91 Hasan Sınar, Ceza Muhakemesi Hukukunda Tutuklama, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul, 2016, s. 301; Şahin, Ceza Muhakemesi Hukuku I, s. 220; Öztürk/Tezcan, Erdem, Sırma Gezer, Kırıt Saygılar, Özaydın, Alan Akcan, Erden Tütüncü, s. 442; Yener Ünver/Hakan Hakeri, Ceza Muhakemesi Hukuku C. I, 8. baskı, Adalet Ya- yınevi, Ankara, 2013, s. 449. 92 Şahin, Ceza Muhakemesi Hukuku I, s. 239; Tosun, s. 870. 93 Öyle ki kanun koyucu tutuklama kararında adli kontrol tedbirinin yetersiz kal- masındaki fiili ve hukuki gerekçelere yer verilmesi gereğini CMK m. 101/1’de düzenlemektedir. Ayrıca tutuklama yasağı düzenlemesi olduğu haller dışında, tutuklama şartları oluşmuş olsa dahi, tutuklama yerine adli kontrol tedbirine baş- vurulabileceği düzenlemesi için bkz. CMK m. 109/1: “Bir suç sebebiyle yürütülen soruşturmada, 100’üncü maddede belirtilen tutuklama sebeplerinin varlığı halin- de, şüphelinin tutuklanması yerine adlî kontrol altına alınmasına karar verilebi- lir”. 94 https://sozluk.gov.tr/?kelime=, Erişim 18.12.2019.