Türkiye Barolar Birliği Dergisi 150.Sayı

26 Uzun Tutukluluk Bakımından Anayasa Mahkemesine Bireysel Başvuruda Kanun/Başvuru ... tedir. Yargı organlarının tutukluluğun her aşamasında gerek kişinin serbest bırakılma talebi üzerine, gerekse resen yapılan incelemelerde tutulmanın meşru nedenlerinin açıklanması kişi özgürlüğü ve güven- liği hakkının düzenlendiği Anayasa m. 19/7’nin doğrudan bir gere- ğidir. 95 İHAM da benzer şekilde tutuklulukta geçen sürenin azami süreyi aşıp aşmadığını değil sürenin makul olup olmamasını nazara almaktadır. Bu konuda İHAM olayın kendine özgü şartlarına göre değerlendirme yapılması gerektiğini, suçsuzluk karinesinden faydala- nan kişinin özgürlük ve güvenlik hakkının kısıtlanmasını gerektirecek bir kamu yararı bulunduğuna dair belirtilere önem vermektedir. 96 İstemlerle ilişkin usul CMK m. 105’te belirlenmektedir. Hükme göre, yalnızca salıverilme değil; adli kontrol istemi bakımından da bu düzenleme uygulanacaktır. Tutukluluk taleplerine ilişkin olarak hükmün getirdiği bir diğer önemli usul kuralı ise Cumhuriyet savcısı, şüpheli, sanık veya müdafiin görüşünün alınması 97 (dinlenilmesi şartı getirilmemiş) ve istemin kabulüne, reddine veya adlî kontrol uygulan- masına üç gün içinde karar verilmesidir. 98 CMK m. 105/1 ilk cümlede her ne kadar görüş alınmasından bahsediyor olsa da hükmün deva- mında “…Duruşma dışında bu karar verilirken Cumhuriyet savcısı, şüpheli, sanık veya müdafiinin görüşü alınmaz...” denmek suretiyle, taleplerin duruşma dışında incelendiği hallerde görüş alınmasının zorunlu ol- madığına dikkat çekmektedir; fakat duruşma dışında CMK m. 103 ve m. 104 uyarınca verilen kararlara itiraz edilebilir. Tutuklamaya, tutukluluğun devamına, savcının tutuklama ta- lebinin reddine, tutukluluğun kaldırılmasına veya tutuklama yerine adli kontrol uygulanmasına ilişkin kararlara karşı gidilebilecek kanun yolu, itirazdır. 99 AYM’nin, bu zamana kadar oluşturduğu ve aşağıda da zikredilecek pek çok içtihadı göz önüne alındığında, itiraz kanun 95 Halas Aslan Başvurusu, 16.02.2017, Başvuru No 2014/4994, <http://www.karar- laryeni.anayasa.gov.tr/Content/pdfkarar/2014-4994.pdf, Erişim 16.10.2018. 96 W./ İsviçre Başvurusu, 26.01.1993, Başvuru No 14379/88, <https://hudoc.echr . coe.int/eng#{%22fulltext%22:[%22w.%20v.%20switzerland%22],%22sort%22:[%2 2EMPTY%22],%22documentcollectionid2%22:[%22GRANDCHAMBER%22,%22 CHAMBER%22],%22itemid%22:[%22001-57817%22]}>, Erişim 16.10.2018. 97 CMK m. 105/1: “…Duruşma dışında bu karar verilirken Cumhuriyet Savcısı, şüp- heli, sanık veya müdafiinin görüşü alınmaz. Bu kararlara itiraz edilebilir”. 98 Şahin, s. 250. 99 Nur Centel, “Tutuklama Uygulamasında Sorunlar”, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası, İstanbul , 2013, S. 1, s. 201.