Türkiye Barolar Birliği Dergisi 150.Sayı

35 TBB Dergisi 2020 (150) Burcu ZOĞLAR DURMAZ İHAS m. 5 ve Anayasa m. 19 ile korunmakta olan kişi özgürlüğü ve güvenliği hakkı bireysel başvurunun kapsamına girmektedir. İHAS m. 5’te kişi özgürlüğü ve güvenliği hakkı düzenlenmekte- dir. Öyle ki; İHAS m. 5/3’e göre: “…derhal bir yargıç veya yasayla adli görev yapmaya yetkili kılınmış sair bir kamu görevlisinin önüne çıkarılması zorunlu olup, bu kişi makul bir süre içinde yargılanma ya da yargılama süre- since serbest bırakılma hakkına sahiptir….” İHAS m. 5/4: “Yakalama veya tutulma yoluyla özgürlüğünden yoksun kılınan herkes, tutulma işleminin yasaya uygunluğu hakkında kısa bir süre içinde karar verilmesi ve eğer tutulma yasaya aykırı ise, serbest bırakılması için bir mahkemeye başvurma hakkına sahiptir”. İHAS m. 5/5: “Bu madde hükümlerine aykırı bir yakalama veya tutma işleminin mağduru olan herkes tazminat hakkına sahiptir”. İHAS m. 5 ile uyumlu şekilde Anayasa m. 19’ da önce özgürlük ve güvenlik hakkı tanınmakta, ardından kişi özgürlüğünün “hukuka uygun olarak” ve “belirli sebeplerle” sınırlanabileceğine ilişkin ve ayrıca özgürlü- ğünden yoksun bırakılan kişilerin haklarını düzenlemek suretiyle güven- celer getirmektedir. Tutukluluk nedeniyle yapılan bireysel başvurunun temel amacı, özgürlükten yoksun bırakmanın hukuka aykırı olduğunun ya da devamını haklı kılan sebeplerin bulunmadığının tespitidir. 131 Anayasa ve İHAS’daki bu düzenlemelerin amacı, bireylerin keyfi uygulama ve kararlarla özgürlüklerinin kısıtlanmasının engellenme- sidir. 132 İHAS m. 5/3 ve Anayasa m. 19/7 ile ise tutuklunun makul sürede yargılanma ve serbest bırakılma hakkı düzenlenmektedir. basvuru-hakki>, Erişim 11.10.2019. 131 Mehmet Emin Kılıç Başvurusu, 07.03.2014, Başvuru No 2013/5267, https://www. resmigazete.gov.tr/eskiler/2014/04/20140425-19.pdf, Erişim 25.12.2019. 132 “…Anayasa’nın 19. maddesinin amacı bireyi keyfi bir şekilde özgürlüğünden alı- koymaya karşı korumak olup, maddede öngörülen istisnai hâllerde kişi özgürlü- ğüne getirilecek sınırlamaların maddenin amacına uygun olması ve keyfi uygu- lamaya yol açmaması gerekir. Bu nedenle Anayasa’nın 19. maddesinin üçüncü fıkrasında yer alan hürriyetten yoksun bırakmanın şekil ve şartlarının kanunda gösterilmesi kuralı gereğince, başvurucunun tutukluluk durumunun “kanuni” da- yanağının bulunup bulunmadığının, kanunun özgürlükten yoksun kılmaya izin verdiği hâllerde ise, hukuk devleti ilkesi gereği, keyfiliği önlemek için, uygulanma- sında yeterli ölçüde erişilebilir, kesin ve öngörülebilir olup olmadığının Anayasa Mahkemesince incelenmesi gerekir…”, Murat Narman Başvurusu, 02.07.2013, Baş- vuru No 2012/1137; Emrah Ergün Başvurusu, 21.02.2018, Başvuru No 2014/4651, https://kararlarbilgibankasi.anayasa.gov.tr/BB/2014/4651, Erişim 25.12.2019.