Türkiye Barolar Birliği Dergisi 150.Sayı

36 Uzun Tutukluluk Bakımından Anayasa Mahkemesine Bireysel Başvuruda Kanun/Başvuru ... Bu düzenlemelerden yola çıkıldığında, yakalanan, gözaltına alı- nan veya tutuklanan bir kişi hakkında, şayet bir mahkûmiyet kararı yoksa ilgili mevzuatta düzenlenen azami süreleri aşan özgürlükten yoksun bırakma tedbirleri Anayasa’ya, aykırılık oluşturacaktır. 133 Bu- nunla birlikte, mahkûmiyet kararı söz konusu olduğunda tutuklama- nın niteliğinin değiştiği ve hükme bağlı olarak tutukluluğun devam ettiği kişi hakkında herhangi bir azami süre sınırı olmadan tutuklama tedbirinin uygulanabileceği şeklindeki Yargıtay içtihadı 134 AYM karar- larına da yansımıştır. Öyle ki AYM’deki bireysel başvuru incelemele- rinde, tutuklulukta sürenin başlangıcı, kişinin ilk kez yakalandığı tarih veya doğrudan tutuklandığı durumlarda tutuklama tarihi olarak ka- bul edilmektedir. Tutukluluk süresinin sonu kural olarak kişinin ser- best bırakıldığı ya da ilk derece mahkemesince hüküm verildiği tarih olarak kabul edilmektedir. 135 Hâlbuki kişinin özgürlüğünden mahrum olması gerçeği sabit iken, bunun teknik anlamda “tutuklama” olarak adlandırılıp adlandırılmamasının önemli olmamalıdır. 136 Zira hükme bağlı-isnada bağlı tutukluluk hükme-isnada bağlı olmayan tutukluluk ayrımı her ne kadar uygulamada devam etse de CMK kapsamında, bu uygulamaya kaynak olarak gösterilebilecek bir hüküm söz konu- su değildir. Kaldı ki İHAS m. 5/3’ün koruması da ilk derece mahke- mesi ya da temyiz mahkemesi ayrımı yapmadan şartlara uygun bir şekilde yakalanan ya da tutulan herkesin yine de “serbest bırakılma” hakkına sahip olduğu bu noktada önemli bir vurgu olarak ileri sürül- 133 Şirin, Özgürlük ve Güvenlik Hakkı, s. 81. 134 Hükmen tutukluluk ve isnada bağlı tutukluluk şeklinde tartışmalı kavramlar or- taya çıkaran YCGK kararı için bkz. YCGK, 12.04.2011, E. 1-51/2011, K. 42/2011, <https://www.lexpera.com.tr/ictihat/yargitay/ceza-genel-kurulu-e-2011-1- 51-k-2011-42-t-12-04-2011>, Erişim 11.04.2018; Ayrıca bkz. Ersan Şen, “Tem- yizde Geçen Tutukluluk Süresi Açmazı”, <http://www.haber7.com/yazarlar/ prof-dr-ersan-sen/1532433-temyizde-gecen-tutukluluk-suresi-acmazi>, Erişim 12.10.2019. 135 Mehmet Emin Kılıç Başvurusu, 07.03.2014, Başvuru No 2013/5267. 136 “…AİHM, Ceza Muhakemesi Kanunu’nun 141. maddesinin 1. paragrafının d) bendinde, makul sürede hakkında hüküm verilmeyen bir tutuklu için tazminat talebinde bulunabilme imkânının öngörüldüğünü hatırlatmaktadır. Bununla birlikte, Mahkeme bu hukuk yolunun, Sözleşme’nin 5. maddesinin 3. paragrafı anlamında uzun süren bir tutukluluk haline son vermeyi amaçlamadığını (bkz. Diğerleri arasından, Barış v. Türkiye, no. 26170/03, § 17, 31 Mart 2009) fakat tek amacının sonuçta bir tazminat elde edilebilmesi olduğunu saptamaktadır. Dolayı- sıyla söz konusu hukuk yolu, ilgilinin salıverilmesine imkân tanımamaktadır…”, Demir/Türkiye Başvurusu, 16.10.2012, B. No. 51770/07, p. 25.