Türkiye Barolar Birliği Dergisi 150.Sayı

53 TBB Dergisi 2020 (150) Güven YARIMBATMAN Anayasa Mahkemesi de itiraz yoluyla incelediği bir kararında “ Af, yargısal sonuçlar doğursa da niteliği itibariyle bir yargı işlemi değildir; ya- sama ya da devlet başkanı tarafından tesis edilen bir yürütme işlemidir. ” 4 demekte, bu suretle affın yargısal bir faaliyet olmadığını, yasama ve yürütme erkine ait bir tasarruf olduğunu kabul etmektedir. Af yetkisinin kullanılmasının yargı organları açısından önemli bir sonucu da affın mahkemelerin bağımsızlığı ilkesi ile yakından ilişki- sidir. Pozitif hukuk açısından Anayasa’da düzenleme bulan af yetki- sinin meşruluğu konusunda bir tereddüt olmamakla birlikte, mahke- melerin bağımsızlığının, af yetkisini özellikle hiçbir sınırlamaya tabi olmadan kullanabilen Meclis tarafından ihlal edilmemesi de önemli- dir. 5 Nitekim geçmişte Meclis’in af yetkisini kullanırken adeta yüksek mahkeme gibi davrandığı, mahkemenin takdir yetkisine müdahale ettiği de bir vakıadır. 6 Affın türleri olan genel af ve özel affın bazı ortak özellikleri var- dır. Bunlar affın zorunluluğu ve geri alınamazlığıdır. Affın her iki türü olan genel af ve özel af işlemleri tamamlandıktan sonra geri alınamaz- lar. Ancak af bozucu bir şarta bağlanarak dolaylı da olsa bu kural aşı- labilir. 7 Bu takdirde bozucu koşulun gerçekleşmesi halinde kişi aftan yararlanamayacaktır. Af geciktirici koşula da bağlanabilir. Geciktirici koşulun varlığı halinde aftan yararlanmak isteyen kişi ancak öngörü- len koşulun gerçekleşmesi halinde aftan yararlanabilecektir. Nitekim failin belirli bir süre içinde teslim olmasını 8 ya da müsadereye tabi eş- yanın belirli bir süre de teslimini 9 öngören af kanunları vardır. Benzer bir düzenleme 15.05.1974 tarihli Cumhuriyetin 50. yılı Nedeniyle Bazı Suç ve Cezaların Affı Hakkındaki 1803 sayılı Kanun’un 18. maddesinin A ben- dinde de yer almaktadır. Bu hükme göre “ Firar halinde olup yurt içinde bulunanlar bu kanun yürürlüğe girdiği tarihten itibaren üç ay, yurt dışında bulunanlar bir yıl içinde resmi mercilere müracaatla teslim olmadıkları tak- dirde bu kanun hükümlerinden yararlanamazlar ”. 4 Anayasa Mahkemesi’nin 18.03.1986 tarih ve 1985/30 Esas ve 1986/10 Karar sayılı kararı. http://www.anayasa.gov.tr/icsayfalar/kararlar/kbb.html. (E.T. 27.11.2018). 5 Keyman, s.5-6, Ayhan Döner, “Cezai ve İdari Yaptırımların Farklılığı Bağlamında TBMM’nin Af Yetkisi”, Erzincan Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi , Cilt 12, Sayı 3-4, s.35; Sibel Can, “Türk Hukukunda Af Kurumu”, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi , Cilt 65, Sayı 4, 2016, s.1295. 6 Keyman, s. 40. 7 Sözüer, s. 225. 8 5677 sayılı Kanun’un 3. maddesi, 113 sayılı Af Kanunu’nun 4. maddesi. 9 28.06.1960 tarih ve 5 sayılı Kanun, 25.09.1980 tarih ve 2305 sayılı Kanun.