Türkiye Barolar Birliği Dergisi 150.Sayı

69 TBB Dergisi 2020 (150) Güven YARIMBATMAN Türkiye’de ise özel af yetkisi Cumhurbaşkanı’nın yanı sıra parlamen- toya da verilmiştir. 49 Osmanlı dönemi Türk hukukunda af yetkisi genel olarak padişaha tanınmıştır. Ne var ki suçlar konusunda İslam ceza hukukunda bir ay- rım vardır. Şahıs hakkına yönelik suçlar mağdurun veya mirasçıların affıyla düşmektedir. Buna karşılık İslam kamu haklarına ilişkin suç- lar olarak tavsif edilen had suçlarında ise esas itibariyle af cezayı dü- şürmez. Devlet başkanına ve hâkime geniş bir takdir yetkisi veren ve İslam ceza hukukunun önemli bir kısmını oluşturan ta’zir suçlarında ise af mümkündür. 50 Affa ilişkin ilk yazılı düzenleme, bu yetkiyi pa- dişaha veren 1858 tarihli Osmanlı Ceza Kanunu’nun 47. maddesidir. 51 Anayasal bir düzenleme ise ilk kez 1876 Anayasası’nda yapılmıştır. Daha sonra yapılan tüm Anayasalarda da af yetkisi ya açıkça düzen- lenmiş ya da açık olmasa da af yetkisini içeren hükümler Anayasalar- da yer almıştır. 52 1876 Kanun-u Esasi’nin 7. maddesinde af, padişaha tanınmış bir yetkidir. 53 1909 Anayasa tadiliyle umumi af tabiri ilk kez Anayasa’ya girmiş, özel af doğrudan padişaha verilirken, genel af yet- kisi ise Meclisi Umumi’nin onayı şartıyla padişaha verilmiştir. 54 1921 tarihli Teşkilât-ı Esasiye Kanunu’nda affa ilişkin açık bir hü- küm yoktur. Ancak Anayasa’nın 7. maddesi hükmünden Meclis’in af yetkisine sahip olduğu çıkarılabilir. Meclis hükümeti sistemi kuran bu Anayasa’nın bahse konu maddesine göre “ …ahkamı şeriyenin ten- fizi, umumi kavaninin vazı, tadili, feshi gibi hukuku esasiye Büyük Millet Meclisi’ne aittir ”. Bu hükme göre Büyük Millet Meclisi af yetkisine de sahiptir. Nitekim bu dönemde çıkarılmış af kanunları da mevcuttur. 55 1924 Anayasası’nın 26. maddesinde “ … genel ve özel af ilan etmek, cezaları hafifletmek ve değiştirmek, kanun soruşturmalarını ve kanun ceza- larını ertelemek… gibi görevleri Büyük Millet Meclisi ancak kendisi yapar ” demek suretiyle genel af, özel af, takibat ve cezanın tecili kurumlarını 49 Gözler, s.327. 50 Mehmet Akif Aydın, Türk Hukuk Tarihi, Beta Yayınları, İstanbul, 2017, s. 154-157, 178. 51 Soyaslan, s. 414; Dönmezer/Erman, s. 212. 52 Soyaslan, s. 415; Armağan, s. 349. 53 Tarhan Erdem, Anayasalar ve Belgeler 1876-2012, Doğan Kitap, İstanbul, 2012, s. 29. 54 Soyaslan, s.415; Keyman, s.85-86. 55 Keyman, s. 86; Armağan s. 349.