Türkiye Barolar Birliği Dergisi 150.Sayı

72 Türk Anayasa Mahkemesi Kararları Işığında Af Yetkisinin Kullanımı bepleriyle sınırlıdır. Cumhurbaşkanı kendisine ait olan bu af yetkisini tek başına kullanacaktır. Ayrıca TBMM’nin af yetkisine orman suçları açısından getirilen sınırlamanın Cumhurbaşkanı’nın bireysel özel af yetkisi bakımından cari olmadığı kabul edilmektedir. 61 VI. AF KANUNLARI VE ANAYASA MAHKEMESİ Anayasa Mahkemesi’nin görev ve yetkilerini düzenleyen Anayasa’nın 148. maddesine göre, “ Anayasa Mahkemesi, kanunların, Cumhurbaşkanlığı kararnamelerinin ve Türkiye Büyük Millet Meclisi İçtü- züğünün Anayasaya şekil ve esas bakımlarından uygunluğunu denetler… ”. TBMM’nin affa ilişkin iradesi ise bir parlamento kararıyla değil ka- nunla gerçekleşecektir. Şu haliyle af kanunları diğer tüm kanunlar gibi Anayasa Mahkemesi’nin denetimine tabi olacaktır. Anayasa Mahke- mesi bu denetimi soyut norm denetimi (iptal davası) veya somut norm denetimi (itiraz yolu) yoluyla yapacaktır. Af kanunlarının Anayasa’ya aykırılığı iddiaları her iki şekilde de Anayasa Mahkemesi’nin önüne gelmiştir. Anayasa Mahkemesi’nin Anayasa’ya uygunluk denetimi ise “şe- kil” ve “esas” yönünden olmaktadır. Ancak Anayasa Mahkemesi’nin şekil denetimi “ …son oylamanın, öngörülen çoğunlukla yapılıp yapılmadı- ğı…hususu ile sınırlıdır. ” Türk Anayasa Mahkemesi önüne gelen af kanunlarını şekil yö- nünden incelemeye tabi tutmuştur. Özellikle 15.05.1974 tarihli 1803 sayılı Cumhuriyetin 50. yılı Nedeniyle Bazı Suç ve Cezaların Affı Hakkın- da Kanun’a ilişkin başvurularda şekil yönünden denetim yaparak ip- tal kararları vermiştir. Anayasa Mahkemesi bir kararında öncelikle af kanunlarını inceleme görev ve yetkisinin olup olmadığını tartışmıştır. Bahse konu kararda şöyle demiştir: “… . Burada esas sorun, Anayasa kurallarına göre, Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin genel ve özel af ilân et- mek yetkisini kanunla mı, yoksa kararla mı kullanmakta oluşudur. …Kal- dı ki, ‘genel ve özel af ilânı’ konusu öteden beri kanunlarla düzenlenmekte, Anayasa Mahkemesi de bunları, 147. maddedeki ‘Kanun’ deyiminin kapsamı içinde görmekte ve Anayasa’ya uygunluk denetimlerini böylece yapmakta- dır. Özetleyecek olursak; bir kuralı itiraz konusu yapılan 1803 sayılı Kanun, 61 Döner, s. 41.