Türkiye Barolar Birliği Dergisi 151.Sayı

105 TBB Dergisi 2020 (151) Bilal OSMANOĞLU beyanda bulunmaya veya bu yolda delil göstermeye zorlanamamak- tadır. Bu bağlamda aşağıda ilk olarak Cumhuriyet savcısı ve mahke- menin, şüpheli ve sanık dışındaki kişilerden belge isteme yetkisinin kapsamı açıklanacaktır. Şüphesiz bu yetkinin istisnaları mevcuttur. Yetkinin kapsamından sonra Türk ceza hukukunda tespit ettiğimiz ve dört başlık altında topladığımız istisnalar incelenecektir. Yetkinin varlığı, esasen yetkiye aykırı davranma sonucu kişiler üzerinde do- ğan yaptırım ile kesinlik kazanmaktadır. Bu bakımdan çalışmada son olarak istenilen belgeyi temin etmeyen kişinin ceza sorumluluğu ele alınacaktır. 1. Bilgi ve Belge İsteme Yetkisinin Kapsamı 5271 sayılı CMK m. 160’da bir suçun işlendiği izlenimini veren bir hali öğrenen Cumhuriyet savcısına, kamu davası açmaya yer olup olmadığına karar vermek üzere hemen işin gerçeğini araştırmaya başlama görevi yüklenmiştir. Bu görev kapsamında şüphelinin lehi- ne ve aleyhine tüm delillerin toplanması gerekmektedir. Bu sebeple 161. maddede 2 Cumhuriyet savcısının, bütün kamu görevlilerinden her türlü bilgiyi isteyebileceği düzenlenmiştir. Her türlü bilgi, kamu görevlilerinin elinde bulunan ve somut olaya ilişkin her türlü belgeyi de kapsamaktadır. Maddenin devam eden fıkralarında ise adli kolluk görevlilerinin (m. 161/2) ve diğer kamu görevlilerinin (m. 161/4) ken- dilerinden istenilen bilgi ve belgeleri vakit geçirmeksizin Cumhuri- yet savcısına temin etmekle yükümlü oldukları belirtilmiştir. Dikkat edilirse Cumhuriyet savcısına yalnızca kamu görevlilerinden bilgi ve 2 CMK m. 161: “(1) Cumhuriyet savcısı, doğrudan doğruya veya emrindeki adlî kolluk görevlileri aracılığı ile her türlü araştırmayı yapabilir; yukarıdaki maddede yazılı sonuçlara varmak için bütün kamu görevlilerinden her türlü bilgiyi isteye- bilir. Cumhuriyet savcısı, adlî görevi gereğince nezdinde görev yaptığı mahkeme- nin yargı çevresi dışında bir işlem yapmak ihtiyacı ortaya çıkınca, bu hususta o yer Cumhuriyet savcısından söz konusu işlemi yapmasını ister. (2) Adlî kolluk görevlileri, elkoydukları olayları, yakalanan kişiler ile uygulanan tedbirleri emrinde çalıştıkları Cumhuriyet savcısına derhâl bildirmek ve bu Cum- huriyet savcısının adliyeye ilişkin bütün emirlerini gecikmeksizin yerine getir- mekle yükümlüdür. ... (4) Diğer kamu görevlileri de yürütülmekte olan soruşturma kapsamında ihtiyaç duyulan bilgi ve belgeleri, talep eden Cumhuriyet savcısına vakit geçirmeksizin temin etmekle yükümlüdür...”.