Türkiye Barolar Birliği Dergisi 151.Sayı

6 Cumhurbaşkanlığı Kararnamelerinin Yargısal Denetimi: İlk Kararlar - İlk İzlenimler Konu bakımından yetki denetimi idari işlemlerle ilgili olarak her zaman yapılmaktadır. Yetki problemi öncelikle ilgili işlemi tesis etmeye yetkilendirilmiş makam ya da organı ifade eder. İdari işlemlerle ilgili olarak yetkinin çeşitli görünümleri bulunmaktadır. Bunlar, kişi, konu, yer ve zaman bakımından yetkidir. Konu bakımından yetki, “ idari ma- kamın belirli bir konuda idari işlem yapabilmesini, diğer bir deyişle idari maka- mın, idari işlem yapmaya yetkili olduğu konuyu ifade eder. (…) (konu bakı- mından yetki) idari makamlar ile diğer kamusal makamlar ve idari makamlar ile özel hukuk kişileri arasındaki yetki paylaşımı ile de ilgilidir ”. 6 O halde ko- numuz özelinde “konu bakımından yetki, yasama organı ile cumhur- başkanı arasında ilk-el düzenleme yetkisinin paylaşımına/kullanımına ilişkindir. Kanunlar söz konusu olduğunda, yasama yetkisinin genelliği ilkesi nedeniyle yetki problemi yaşanmamaktadır. Ancak CBK’lar ba- kımından durum farklıdır. Anayasa Mahkemesi tarafından CBK’ların denetiminde izlenen yol, ilk önce bunların konu bakımından yetki ku- rallarına uygun olup olmadığının incelenmesi ve eğer ilk aşamada, yani yetki konusunda hukuka aykırılık bulunmuyorsa içerik bakımından hukuka uygunluğunun değerlendirilmesidir. Mahkeme, ilk aşamada hukuka aykırılık saptadığında ikinci aşama denetimini yapma gereği duymamaktadır. Nitekim inceleme konusu ikinci kararda (K.2020/5), bütçe dışı nakit avans ile ilgili kural, Anayasa’nın 104. maddesi 17. fık- rasının dördüncü cümlesine aykırı bulunmuş ve içerik yönünden ince- lenmesine gerek görülmeden dava konusu kural iptal edilmiştir (n° 22). AnayasaMahkemesi bu şekilde aşamalı bir süreci KanunHükmün- de Kararnamelerin Anayasa’ya uygunluğu denetiminde de işletmek- teydi. Mahkeme, KHK’ların hem yetki kanununa hem de Anayasa’ya uygunluğunu denetlemekte ve yetki kanununa aykırı olmaları duru- munda, içerik olarak Anayasa’ya uygun olsalar dahi, iptallerine hük- metmekteydi. 7 Anayasa Mahkemesi’ne göre, KHK’nın yetki kanununa yasama veya yargı işlevine taşması temel bir sakatlık durumudur. Devletteki üç işleve atıfla, bu sakatlık türü fonksiyon (işlev, görev) gaspı olarak adlandırılmak- tadır. İdare kendisine ait olmayan bir işlevi kullandığında, Anayasanın temel hü- kümleri arasında yer alan egemenliğin devlet organları arasında dağıtımına iliş- kin 6. maddeyi ihlal etmektedir”. 6 Güher Ulu, İdari İşlemin Yetki Unsuru, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2012, s. 160- 161. 7 Kemal Gözler, İdare Hukuku, C.I, 2. Baskı, Ekin Yayınevi, Bursa, 2009, s.1192; Özbudun, age., s.256.