Türkiye Barolar Birliği Dergisi 151.Sayı

132 Türk Ceza Muhakemesi Hukukunda Cumhuriyet Savcısı ve Mahkemelerin Bilgi ve Belge ... CMK m. 332’de, yalnızca kamu görevlileri değil, aynı zamanda özel hukuk kişilerinden de belge istenebileceği anlaşılmaktadır. Ancak nemo tenetur ilkesinin vücut bulduğu Anayasa m. 38 uyarınca kişi kendisini suçlayan belgeleri vermeye zorlanamayacağından şüpheli ve sanık bu yetkinin dışındadır. CMK m. 161, isteme ilişkin şekli bir şart koşmazken; 332. maddede istemin yazılı yapılması aranmaktadır. Ayrıca 161. maddede istemin g ecikmeksizin ve vakit geçirmeksizin yerine getirileceği belirtilirken; 332. maddede isteme on gün içinde cevap ve- rilmesi gerektiği ifade edilmiştir. Esasen 332. maddenin, 161. maddeyi kapsadığı söylenebilir. Ger- çekten 161. madde, Cumhuriyet savcısına yalnızca acele hallerde emirlerini sözlü olarak verme imkânı tanımakla, 332. madde dışına çıkmaktadır. Esasen Kanun’un “ Soruşturma İşlemleri ” isimli bölümü altında 161. madde ile Cumhuriyet savcısına bu yönde bir yetki tanın- ması kanun sistematiği açısında hatalı görünmemektedir. Buna kar- şın CMK m. 332’de yer alan düzenlemede, münhasıran mahkemeye yetki vermek suretiyle maddenin, Kanun’un “ Kovuşturma Evresi ” baş- lıklı üçüncü kitap içinde “ Delillerin Ortaya Konulması ve Tartışılması ” başlıklı dördüncü bölümüne alınmasının hem tekrara düşülmemesi hem de konunun doğru başlık altına alınması bakımından daha isa- betli olacağı kanaatindeyim. Ayrıca itiraz mercii olarak hâkimin bilgi isteme yetkisi de itiraz merciinin inceleme ve araştırma yapabileceğini düzenleyen 270. maddeye dahil edilmelidir. Belge isteme yetkisinin istisnalar ı bir maddede ya da bir kanunda toplanmış değildir. Kimi istisnalar Anayasal hükümlerin veya tanık- lığa ilişkin hükümlerin doğal bir sonucu olarak doğmaktayken kimi istisnalar ise kanunda açıkça düzenlenmiştir. İlk hale örnek kişinin kendisini suçlayan belgelere ilişkindir. Şüp- heli ve sanığın belge isteme yetkisinin dışında olmasına neden olan nemo tenetur ilkesi, bu kişiler dışındaki kimselerin de kendisini suç- layan belgeleri vermeye zorlanamayacağı anlamına gelmektedir. Zira belge istenen kişi, şüpheli veya sanık olmamakla birlikte söz konusu belgeyi vermesi halinde kendi aleyhine bir ceza soruşturması başlatıl- masına neden olabilir. Belge isteme yetkisinin ikinci istisnası devlet sırrı niteliğindeki bel- gelerdir. 5271 sayılı CMK m. 125 uyarınca kural olarak bu nitelikteki