Türkiye Barolar Birliği Dergisi 151.Sayı

133 TBB Dergisi 2020 (151) Bilal OSMANOĞLU belgeler mahkemelere karşı gizli tutulamamaktadır. Ancak bu kural mutlak olmayıp maddenin son fıkrasına göre devlet sırrı içeren belge- ler, alt sınırı beş yıldan az hapis cezasını gerektiren suçlar için mahke- meye karşı gizli tutulabilecektir. Ayrıca CMK m. 125’te yalnızca mah- kemeye ilişkin bir istisna öngörüldüğüne göre bu nitelikteki belgeler, Cumhuriyet savcısına karşı gizli tutulabilecek, yani Cumhuriyet sav- cısını belge istemi yerine getirilmeyecektir. Öte yandan bir belgenin, devlet sırrı içerip içermediğini belirleyecek makam açıkça belli değil- dir. Kanaatimizce CMK m. 47 ve 125 nedeniyle ceza muhakemesini ilgi- lendiren bir konuda yetki, ceza mahkemesi hâkimi veya heyetindedir. Bu sebeple ceza mahkemesince istenen her türlü belgenin mahkemeye gönderilmesi gerekmektedir. Mahkeme, bu belgeyi, içeriğinin devlet sırrı niteliğinde olup olmadığına anlamak için ve bu amaçla sınırlı ola- rak öncelikle incelemelidir. İçerik devlet sırrı niteliğinde değilse, belge taraflara da açılmalı; içerik devlet sırrı niteliğinde ise yargılamaya konu suçun kanunda gerektirdiği hapis cezanın alt sınırına göre iki farklı şe- kilde hareket edilmelidir. Hapis cezasının alt sınırı 5 yılın altında ise belgeyi daha fazla incelemeden geri göndermeli ya da imha etmeli; 5 yıl veya daha fazla ise bu belgedeki suçu açıklığa kavuşturabilecek nitelik- te olan bilgileri tutanağa kaydettirilmelidir. Belgeyi gönderecek olan kişi veya mercii, söz konusu belgenin devlet sırrı niteliğindeki bilgileri taşıdığını düşünüyorsa; bunun nedenini belirtmeli ve belgeyi de bu ni- teliğini gösterir bir işaret taşıyan kapalı bir zarfta göndermelidir. Belge isteme yetkisinin bir diğer istisnası 2937 sayılı MİT Kanunu Ek m. 1’de yer almaktadır. Buna göre, MİT uhdesindeki istihbari ni- telikli bilgi, belge, veri ve kayıtlar ile yapılan analizler adli mercilerce istenememektedir. Ancak 5237 sayılı TCK’nın İkinci Kitap Dördüncü Kısım’ın “ Devlet Sırlarına Karşı Suçlar ve Casusluk ” başlıklı Yedinci Bö- lümünde yer alan suçlar bu istisnanın kapsamı dışında tutulmuştur. MİT Kanun’undaki bu istisnanın öne çıkan iki koşulu vardır. İlki bel- geninMİT uhdesinde bulunması gerektiği; ikincisi ise belgenin istihba- ri nitelikte olması gerektiğidir. Kanun koyucu bu belgelerin niteliğini tayin etmede ayrıca bir mercii yetkilendirmediği için maddeyi MİT’in istihbari nitelikte gördüğü belgeleri vermeme yetkisi olarak anlamak gerekmektedir. Belge isteme yetkisinin dördüncü ve son istisnası nemo tenetur il- kesi ile yakın bağlantı içindedir. Şöyle ki 5271 sayılı CMK m. 126’dan