Türkiye Barolar Birliği Dergisi 151.Sayı

153 TBB Dergisi 2020 (151) Murat Buğra TAHTALI İnsan Hakları Sözleşmesi (AİHS) m.6 hükmünde 29 karşımıza çıkmak- tadır. Gerek bu sözleşme, gerekse kişi hak ve özgürlüklerine ilişkin hükümlere yer veren diğer sözleşmelerde adil yargılama yapabilecek kapasite ve nitelikte, tarafsız ve bağımsız bir yargı sisteminin varlı- ğı, temel hak ve hürriyetlerin etkili düzeyde korumaya tabi tutulması açısından bir ön koşul olduğu belirtilmektedir. 30 Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin (AİHM) adil yargılamanın en önemli gerekçelerinden biri olarak, “silahların eşitliği ilkesini” 31 benimsediği, bu ilke sözleş- mede doğrudan zikredilmese de mahkemenin içtihatlarında silahla- rın eşitliği ilkesinin adil yargılanma hakkının belirleyici unsuru ola- rak tarif edildiği, bu ilkenin de çekişmeli dava hakkının bir sonucu olduğu ifade edilmektedir. 32 Mahkeme Dinç / Türkiye kararında “Bu hak (çekişmeli dava hakkı) ilke olarak, ulusal hukuk sisteminin ba- ğımsız bir üyesi tarafından -bu davadaki Başsavcı gibi- mahkemenin kararını etkilemek üzere toplanan kanıtlar ve sunulan mütalaalarla ilgili olarak bir hukuk ya da ceza davasının taraflarına bilgi verilme- si ve bu taraflara da görüş bildirme olanağının tanınması anlamına gelmektedir.” 33 diyerek; tarafların, yargılamayı etkileyecek her türlü 29 AİHS m.6: “(1) Herkes davasının, medeni hak ve yükümlülükleriyle ilgili uyuşmazlıklar ya da cezai alanda kendisine yöneltilen suçlamaların esası konusunda karar verecek olan, yasayla kurulmuş, bağımsız ve tarafsız bir mahkeme tarafından, kamuya açık olarak ve makul bir süre içinde görülmesini isteme hakkına sahiptir. Karar alenî olarak verilir. Ancak, demokratik bir toplum içinde ahlak, kamu düzeni veya ulusal güvenlik yararına, küçüklerin çıkarları veya bir davaya taraf olanla- rın özel hayatlarının gizliliği gerektirdiğinde veyahut, aleniyetin adil yargılamaya zarar verebileceği kimi özel durumlarda ve mahkemece bunun kaçınılmaz olarak değerlendirildiği ölçüde, duruşma salonu tüm dava süresince veya kısmen basına ve dinleyicilere kapatılabilir.” 30 Mahmut Şen, “Adil Yargılanma Hakkı ve Yargının Kurumsal Bağımsızlığı” Tür- kiye Barolar Birliği Hukukçular Arası Makale Yarışması, Türkiye Barolar Birliği Yayınları, Ankara, 2014, s. 13. 31 “Silahların eşitliği” deyiminin yargılama sürecini tasvir ettiği, silahların savaş aracı olduğu ancak yargılamanın ise hem bireysel hem de kitlesel savaşları ön- lemeyi amaçladığı, bu deyimin esasında tarafların yargılama sürecindeki etkin- liklerinin eşit olması anlamına geldiği ifade edilmiştir. Bilgi ve silahların eşitliği hususunda detaylı değerlendirme için bkz. Güney Dinç, “Avrupa İnsan Hakla- rı Sözleşmesi’ne Göre Silahların Eşitliği”, Türkiye Barolar Birliği Dergisi , Ankara, 2005, S. 57, s.284. 32 Mehmet Kayhan, “İdari Yargıda Gerekçesiz Kararlar, Silahların Eşitliği İlkesi ve Adil Yargılanma Hakkı”, Türkiye Barolar Birliği Dergisi , Ankara, 2006, S. 65, s. 135. 33 AİHM Dinç/Türkiye Kararı, BN. 36590/97, KT. 09.11.2000.Kararın resmi Türkçe çevirisi için bkz. https://hudoc.echr.coe.int/tur #{%22fulltext%22: [%22\%22CASE%20OF%20G%C3%96%C3%87%20v.%20TURKEY%20-%20