Türkiye Barolar Birliği Dergisi 151.Sayı

311 TBB Dergisi 2020 (151) Abdurrahman Ali YILDIRIM Buradan hareketle, sağlık hukukunun bir alt dalı olan tıp huku- ku bağlamında insan vücuduna yönelik tıbbi müdahalelerin hukuka uygun kabul edilebilmesi için birtakım şartların varlığı aranmakta, bu şartların gerçekleşmemesi halinde tıbbi müdahale hakkında hukuken sorumluluğun ihlali sonucunu doğuran, sözleşmeye aykırılık ve hak- sız fiil söz konusu olabilmektedir. Kişinin beden bütünlüğüne yönelik bir müdahalenin hukuka uy- gun kabul edilebilmesi şu şartların birlikte karşılanmasını gerektir- mektedir: Tıbbi müdahaleyi yapanın sağlık personeli (esas itibariyle hekim) olması, aydınlatılmış kişinin rızası, tıp biliminin verilerine göre gerekli ve bu verilere uygun tıbbi müdahale olması şeklinde özetle- nebilecek bu üç şart, tıp hukukunda tıbbi müdahalelerdeki hukuka uygunluk şartlarıdır. 16 İnsana yönelik bir tıbbi müdahalenin hukuka uygunluk kriteri ve hukuki değerlendirmesi, temelde bu şartlar doğ- rultusunda yapılmakta, sorumluluklar bu çerçevede belirlenmektedir. İnsana yönelik biyoteknoloji uygulamalarında tıbbi müdahalelerin hukukilik şartının yanında üzerinde durulması gereken bir diğer konu ise insan kökenli biyolojik maddelerin hukuki niteliği konusudur. İn- san kökenli biyolojik maddeler (biological materials of human origin) insan vücudundan ayrılan organ, doku ve hücre gibi biyolojik mad- deleri ifade etmek için kullanılan bir terimdir. 17 Kaynağı insan olan bu biyolojik maddeler hakkında mevzuatımızda çeşitli hükümler yer alsa da, gelişen ve değişen biyoteknoloji uygulamaları çerçevesinde insan kökenli biyolojik maddelerin hukuki niteliğine dair kişiler hukuku ve eşya hukuku alanlarında çeşitli ihtilaf konuları ve tartışmalar söz ko- nusu olmaktadır. 18 İnsan kökenli biyolojik maddelerin eşya niteliğini mi haiz olduğu yoksa kişilik değerinin bir uzantısı olarak, hukuki niteliğinin eşyadan farklı mı ele alınması gerektiği soruları ekseninde, tıp etiği argümanları 16 Hakan Hakeri, Tıp Hukuku, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2015, s. 187-188 17 Arif Barış Özbilen, İnsan Kökenli Biyolojik Maddelere İlişkin Hukuki İşlemler, Vedat Kitapçılık, İstanbul, 2011, s. 7 18 Türk Medeni Kanunu’nun insan kökenli biyolojik madde hakkında 23. madde- sinde “Yazılı rıza üzerine insan kökenli biyolojik maddelerin alınması, aşılanması ve nakli mümkündür. Ancak, biyolojik Madde verme borcu altına girmiş olandan edimini yerine getirmesi istenemez; maddî ve manevî tazminat isteminde bulunu- lamaz” hükmü ile yer almaktadır.