Türkiye Barolar Birliği Dergisi 151.Sayı

312 Biyoteknoloji Hukukunun Temel Konuları da eklenerek farklı görüşler ileri sürülmektedir. İnsan Hakları ve Biyo- tıp Sözleşmesi’nin 22. maddesinde insandan elde edilen biyomateryal- lerin açık bir şekilde kişilik değerinin bir uzantısı olduğu varsayılmış, aydınlatma ve onam gerekliliğine işaret edilerek sadece eşya olarak değerlendirilemeyeceği açıkça belirlenmiştir. 19 Fakat bu durumda dahi yine insan kökenli biyomateryalin kişilik haklarının uzantısı şeklinde tesiri nazara alınsa da eşya mahiyetinde mülkiyet ve tasarrufa ilişkin hükümleri hukuken tartışılmakta, karşılaştırmalı hukukta doktrin ya da mahkemelerce farklı değerlendirmelerin yapılması söz konusu ola- bilmektedir. 20 Yukarıda kısaca değinildiği üzere, insana yönelik biyoteknoloji konusunda uygulamanın nihai amacı ve konusu, hukuki değerlen- dirmelerde kolaylık sağlamaktadır. Zira müdahalenin hangi saik ile gerçekleştirildiği, müdahalenin sonuçları ve uygulama konusunun ve sonuçlarının etik değeri itibariyle yasal zemininin tespitinde ve huku- ki çıkarımlarda önemli bir işlevi olacaktır. Dolayısıyla insana yönelik biyoteknoloji uygulamaları da amacına göre aşağıdaki alt konu başlık- larına ayrılarak incelenmiştir: 1- Tedavi Maksatlı Tıbbi Müdahaleler İnsanı tedaviye yönelik tıbbi biyoteknoloji uygulamalarında mü- dahalenin yukarıda değinilen hukuka uygunluk şartlarının birlikte var olması aranmakta, tıp hukuku çerçevesinde yükümlülük ve esaslar be- lirlenmektedir. Tedaviye yönelik uygulamalarda tıp biliminin verileri- ne göre gerekli ve bu verilere uygun tıbbi müdahale olması şeklindeki endikasyon koşulu için, 21 tedavi edilecek hastalığın tanımı ve hangi durumun hastalık sayılabileceğinin belirlenmesi gerekmektedir. Hastalık ya da sayrılık hali, sağlıklı addolunan durumdan ve nor- mal halden sapma şeklinde bir bozulma durumunu ifade etmektedir. 22 19 İnsan Hakları ve Biyotıp Sözleşmesi’nin “İnsan Vücudundan Alınmış Parçalar Üzerinde Tasarruf” başlıklı 22. maddesi: Bir müdahale sırasında insan vücudunun herhangi bir parçası alındığında, çıka- rılan parça, yalnızca uygun bilgi verme ve muvafakat alma usullerine uyulduğu takdirde, çıkarılma amacından başka bir amaç için saklanabilir ve kullanılabilir. 20 Neil Maddox, “Property, Control and Separated Human Biomaterials”, European Journal of Health Law, Nisan, Sayı 23, 2016 21 Hakeri, s. 187-188 22 Julian Savulescu, “The Science and Ethics of Human Enhancement”, The Oxford