Türkiye Barolar Birliği Dergisi 151.Sayı

316 Biyoteknoloji Hukukunun Temel Konuları cuduna entegre edilen gelişmiş protezler veya biyosensörler ile tedavi sınırını aşan ve insanın doğal kapasitesinin üzerinde bir durum elde edilmeye çalışılması şeklindeki uygulamalar insan geliştirme tekno- lojileri kapsamında ele alınmaktadır. Bu uygulamaların her birisinin toplum hayatımıza yön vermeden önce, hukuki ve etik boyutlarıyla etraflıca tartışılması gerekmektedir. İnsanı geliştirmeye yönelik tıbbi müdahalelerde hukuka uygunluk şartlarından biri olan tıbbi gereklilik yani endikasyon koşulu önemli bir tartışma konusu olmaktadır. Zira Hasta Hakları Yönetmeliği’nin “ Tıb- bi Gereklilikler Dışında Müdahale Yasağı ” başlıklı 12. maddesinde tıbbi gereklilik konusunda teşhis, tedavi ve korunma maksadı olmaksızın tıbbi müdahalede bulunulamayacağı belirtilerek endikasyona işaret edilmiştir. Yargıtay kararlarında da kişinin tıbbi müdahaleye olan rıza- sının ancak tedavi olmak veya bir hastalığı önlemek için geçerli olacağı öngörülmüştür. 33 Fakat vurgulanmalıdır ki insanı geliştirme maksatlı tıbbi müdahalelerde, tedavinin ötesine geçilerek insan üzerinde nor- malin ötesinde bir durum meydana getirilmesi söz konusudur. Gelecekteki biyoteknoloji uygulamalarının önemli bir kısmının in- sanı geliştirmeye yönelik tıbbi müdahaleler olacağı öngörülmektedir. İnsan geliştirme uygulamalarında insan doğasına tıbbi müdahalelerde bulunarak biyolojik özelliklerinin artırılması, değiştirilmesi ve daha olumlu yönde istenen hale getirilmesi saikiyle hareket edilmektedir. Sibernetik, genetik, nanomedikal ve nöroteknoloji gibi alanlarda uy- gulanan birtakım tıbbi yöntemler ile insanın doğal yetilerinin olumlu yönde geliştirilmesi sağlanmaktadır. İnsan geliştirmede bedensel veya zihinsel olarak normalden üstün bir durum elde edilmesi amaçlan- maktadır. 34 Günümüzde her ne kadar tıbbi gereklilik koşulu konusunda, te- davi ve iyileştirme maksatları için geçerli olabilecek iken daha iyi hale getirme maksadıyla vücut bütünlüğünün ihlal edilmesi durumunda müdahale hukuka aykırı sayılabilecek ise de yeni teknolojiler dolayı- sıyla endikasyon koşulunun yeniden değerlendirilmesi gerekecektir. Etik tartışmalar çerçevesinde endikasyon koşulunun, etik kurul onayı 33 Yargıtay Dördüncü Hukuk Dairesi, Esas: 1976/6297 Karar: 1977/2541 Tarih: 07.03.1977 34 Yıldırım, s. 15-18