Türkiye Barolar Birliği Dergisi 151.Sayı

330 Sözleşme İlişkilerinin Kurulmasında ve Borç İlişkilerinde Üçüncü Kişi GİRİŞ Türk Borçlar Kanunu’nun 1. maddesi uyarınca sözleşmeler; “taraf- ların” iradelerini birbirine uygun olarak açıklamalarıyla kurulur. Ka- nun koyucunun Borçlar Kanunu değişikliği sırasında 818 sayılı önceki Borçlar Kanunu’nda yer alan “iki taraf” ifadesi yerine “taraf” ifadesini kullanması bu anlamda bilinçli olarak yapılmış bir değişikliktir. Zira İsviçre doktrininde de özel olarak belirtildiği üzere ikiden fazla tara- fın bulunduğu sözleşme ilişkilerinin de varlığı kabul edilmekte ve şir- ket sözleşmeleri ile miras paylaşım sözleşmeleri konuyla ilgili olarak örnek gösterilmektedir. 1 Bu bağlamda sözleşmelerin kurucu unsuru olarak açıklanan tüm iradelerin karşılıklılığı ve birbirine gerçek veya normatif uygunluğu esas alınır. O halde istenilen hukuki sonucun do- ğabilmesi için tek bir irade varlığının ve açıklanmasının yeterli olma- dığı sözleşmelerde bir iradeye bir başka iradenin eklenmesi zorunlu- dur. Bu noktadan hareketle üçüncü kişi “iradelerinin karşılıklı olarak birbirine bağlı olması zorunlu kabul edilen taraflar dışındaki herkes” olarak tanımlanabilir. Bir tarafın sözleşmenin yapılması sırasında yardımından yararlan- dığı kimseler (yardımcı kişiler) ile temsilciler (ticari temsilci, simsar, tüzel kişi organları, acente vb.) üçüncü kişi sayılamaz. Gerçekten yar- dımcı kişi kavramına, bir borcun ifasında borçlunun iradesiyle, onun çıkarına ve onun sorumluluğu altında borçluya yardım eden ifa yar- dımcıları girdiği gibi, borçluyu ikame eden, borçlu yerine alacaklıya karşı alacaklının çıkarına yüküm ve sorumluluk üstlenen kaim kişi- ler de girmektedir. Türk Borçlar Kanunu’nun 116. maddesinde yer 1 Bu sözleşmeler için “Çok taraflı sözleşme” terimini kullanan yazarlar da bulun- maktadır. Bu tür sözleşmeler yönünden Türk Borçlar Kanunu’nun sözleşmeye ilişkin genel kurallarının ancak kıyasen uygulanabileceği ifade edilmektedir. Bu sebeple biz de çalışmamızda sözleşme kavramını iki taraflı hukuki işlemle- ri esas alarak kullanacağız. Eugen Bucher, Schweizerisches t, Allgemeiner Teil, Zürich, 1988, s. 108; Pierre Engel, Traite Des Obligations En Droit Suisse, Berne, 1997, s. 158 vd.; Pierre Tercier, Pierre, Le Droit des Obligations, Zurich, 2004, s. 54; Luc Thevenoz/Franz Werro, Commentaire Romad, Code Des Obligations I, Helbing&Lichtenhahn Verlag, Basel, 2003, s. 6 vd; Fikret Eren, Borçlar Hukuku Genel Hükümler, Ankara, 2019, s. 215 vd; Sulhi S. Tekinay, Sulhi S. /Sermet Ak- man/Haluk Burcuoğlu/Atilla Altop, Borçlar Hukuku Genel Hükümleri, İstanbul, 1993, s. 54; M. Kemal Oğuzman/M. Turgut Öz, Borçlar Hukuku, C. I, İstanbul 2018, s. 42; Necip Kocayusufpaşaoğlu/Hüseyin Hatemi/Rona Serozan/Abdülka- dir Arpacı, Borçlar Hukuku Genel Bölüm, C.I, Prof. Dr. Necip Kocayusufpaşaoğ- lu, Borçlar Hukukuna Giriş Hukuki İşlem Sözleşme, İstanbul, 2017, s. 165 vd.